ترایپوفوبیا یا ترس از فرورفتگی چیست و چه علائمی دارد؟

ترایپوفوبیا یا فوبیای سوراخ، ترس از مجموعه‌ای از سوراخ‌ها، برآمدگی‌ها یا الگوها است. وقتی شخصی دچار چنین مشکلی می‌شود، احساس ترس و انزجار کرده و ممکن است علائم ناخوشایند دیگری را هم تجربه کند. از آنجا که برآمدگی‌ها، سوراخ‌ها و الگوها در زندگی روزمره هم دیده می‌شوند، ترس از حفره می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

از حالت تهوع گرفته تا حملات پانیک، زندگی با علائم ترایپوفوبیا می‌تواند کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. خوشبختانه، درمان این بیماری و مدیریت علائمش امکان‌پذیر است. در گذشته به صورت مفصل درباره اینکه فوبیا چیست و چه انواعی دارد، صحبت کردیم، در این مقاله قصد داریم، نگاهی دقیق‌تر به ترس از فرورفتگی و روش‌های مبارزه با آن بیندازیم.

ترایپوفوبیا  چیست؟

ترایپوفوبیا (Trypophobia) ترکیبی از دو کلمه یونانی Trypos(سوراخ) و phobos (ترس) است؛ بااین‌حال، این عارضه تنها شامل ترس از سوراخ‌ها نمی‌شود، بلکه خوشه‌ای از سوراخ‌ها، برجستگی‌ها و الگوها را هم در برمی‌گیرد. برای مثال، افراد مبتلا به این عارضه ممکن است با دیدن اسفنج، لانه زنبور یا منافذ پوست علائمی را تجربه کنند. اگرچه این عارضه ممکن است ریشه‌های قدیمی‌ داشته باشد، اما یک انجمن آنلاین اولین بار در سال 2005 فوبیای حفره را به عنوان یک مشکل تشخیص داد. امروزه، محققان اطلاعات کمی در مورد این وضعیت دارند. برخی از مردم حتی باور نمی‌کنند که این، یک فوبیای واقعی است. در حقیقت، افراد زیادی از این مشکل رنج می‌برند و زندگی روزمره آن‌ها تحت تاثیر است.

طبق مطالعه‌ای که در سال 2013 انجام شد، حدود 16 درصد از شرکت‌کنندگان این فوبیا را داشتند. حتی آن‌هایی که علائم رایج فوبیا را نداشتند، هنگام تماشای عکس‌هایی با مجموعه‌ای از سوراخ‌ها و برآمدگی‌ها، ناراحتی جزئی را گزارش کردند.

علائم ترایپوفوبیا

علائم ترایپوفوبیا چیست ؟ علائم ترس از حفره، مشابه علائم سایر فوبیاها است. افراد درگیر معمولا ترس و انزجار را همراه موارد زیر تجربه می‌کنند:

• خشک شدن دهان؛
• لرز؛
• حالت تهوع؛
• تعریق؛
• تند تند نفس کشیدن؛
• ضربان قلب شدید؛
• وحشت؛
• رنگ پریدگی؛

دلایل و علت بروز ترایپوفوبیا چیست ؟

علت و دلیل بروز ترس از حفره در حال حاضر ناشناخته است. اگرچه محققان نیاز به مطالعه بیشتر این وضعیت دارند، بااین‌حال، چند نظریه مطرح است.

انتخاب طبیعی

روانشناسان A. Wilkins و G. Cole از دانشگاه اسکس در انگلستان نظریه‌ای را ارائه کردند که ترس از حفره، نتیجه انتخاب طبیعی است. این عارضه بر اثر واکنشی به خطرات ناشی از محیط زیست ایجاد شده است.

به عنوان مثال، بسیاری از مارهای سمی، عنکبوت‌ها و خزندگان خطرناک دارای طرح‌ها، برجستگی‌ها و خطوط دایره‌ای روی بدن خود هستند. انسان‌های باستانی که از این نقش‌ها، سوراخ‌ها و برآمدگی‌ها می‌ترسیدند با دیدن این حیوانات و حشرات فرار می‌کردند. غریزه، آن‌ها را زنده نگه می‌داشت و به آن‌ها اجازه می‌داد تولیدمثل کرده و تکامل پیدا کنند. این انسان‌ها ترس را به نسل‌های بعدی منتقل کردند.

بقای تکاملی

نظریه مشابه‌ای از دانشمندان دانشگاه کنت، Tom Kupfer و An Trong Dinh Le ارائه شد. آن‌ها ایده فوق را بسط داده و توضیح دادند که فوبیای حفره در پاسخ به بیماری‌های پوستی (سرخک، آبله مرغان، سرخجه) و انگل‌های حلقوی مانند کنه ظاهر می‌شود. افرادی که در معرض انگل‌ها و بیماری‌های عفونی قرار نداشتند، توانستند زنده بمانند و ژنتیک خود را به نسل‌های بعد منتقل کنند.

اکسیژن رسانی به مغز

یک نظریه دیگر بیان می‌کند که مغز ممکن است با دیدن خوشه‌ها و سوراخ‌ها به انرژی و اکسیژن بیشتری نیاز داشته باشد. مغز الگوها را به عنوان اصول پنهان ریاضی پردازش کرده و از انرژی اضافی برای جستجوی آن‌ها استفاده می‌کند. برخی از افراد سعی می‌کنند برای جلوگیری از نیاز به اکسیژن اضافی، به این الگوها نگاه نکنند.

واکنش به ویژگی‌ های بصری

بر اساس برخی از تحقیقات، علت ترس افراد می‌توان به دلیل ویژگی‌های بصری خود الگوها باشد. این تحقیقات حاکی از این هستند که اضطرابی که افراد با دیدن الگوهای این بیماری تجربه می‌کنند، بیشتر به خاطر خود الگوهای بصری هستند.

ویژگی‌ های رفتاری افراد مبتلا به فوبیای حفره

علاوه بر ابتلا به علائم این بیماری، افراد دارای ترس از حفره ممکن است دچار تغییرات رفتاری هم شوند. به عنوان مثال، ممکن است برخی از خوراکی‌های حفره‌دار مانند توت فرنگی را نخورند و از رفتن به مکان‌هایی که دارای اشکال نقطه‌دار مانند کاغذ دیواری‌های نقطه‌دار است، اجتناب کنند.

روش‌ های تشخیص ترایپوفوبیا

از آنجایی که APA، فوبیا سوراخ را به عنوان یک اختلال تشخیص نداده است، معیاری هم برای تشخیص آن ارائه نکرده است. بااین‌حال، چندین راه برای تشخیص این بیماری در دسترس است. ساده‌ترین راه برای تشخیص ترایپوفوبیا ، نگاه کردن به تصاویر حاوی سوراخ‌ها، برجستگی‌ها و الگوها است. اگر مشکوک به ترس از حفره هستید، حتما به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید. پزشک احتمالا یک سری سوالات را از شما خواهد پرسید. محققان یک پرسشنامه برای تشخیص این بیماری ایجاد کرده‌اند.

همچنین ممکن است لازم باشد به چند تصویر نگاه کنید تا واکنش شما نسبت به محرک‌های رایج بررسی شود. امکان انجام تست ترایپوفوبیا به صورت آنلاین هم وجود دارد، اما این تست‌ها فقط آموزشی بوده و تشخیصی نیستند. اگر واکنش‌های شدیدی به محرک‌های ترایپو فوبیا دارید، نباید بدون حضور پزشک تست بدهید. اگر ترس از سوراخ‌های ریز با کیفیت زندگی شما تداخل پیدا کرده است، ممکن است پزشک شما را برای درمان به روان‌پزشک ارجاع دهد.

عوارض ترایپوفوبیا  یا ترس از حفره

اگر به علائم ترایپوفوبیا توجه نشود، فوبیا حفره ممکن است بدتر شود. درنهایت، می‌تواند عوارض بیشتر سلامت روان را به دنبال داشته باشد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• افسردگی؛
• استرس شدید؛
• تحرک پذیری بالا؛
• مشکلات خواب یا اختلال خواب؛
• حملات پانیک؛

انجام کارهای روزمره مانند کار، مطالعه و انجام کارهای خانه ممکن است برای افراد مبتلا به ترس از حفره شدید، سخت باشد. حتی ممکن است در معاشرت با دیگران هم با مشکل مواجه شوند.

مطالعه بیشتر: حمله پانیک چیست؟

چه زمانی برای فوبیای سوراخ باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فکر می‌کنید به این بیماری مبتلا هستید، با پزشک خود صحبت کنید. حتی اگر علائم خفیف باشند، می‌توانید تکنیک‌های ساده‌ای را برای بهبود کیفیت زندگی خود یاد بگیرید. اگر علائم شما شدید هستند، منتظر نمانید. در اسرع وقت با یک درمانگر در مورد CBT یا مواجهه درمانی صحبت کنید.

درمان ترایپوفوبیا

پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا موثرترین راه را برای درمان ترایپوفوبیا پیدا کنید. در اینجا چند راهکار رایج آمده است.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

CBT شامل جلساتی با یک درمانگر برای تغییر افکار و اقدامات اساسی است که باعث علائم این بیماری می‌شود. شما می‌توانید الگوهای تفکر خود را از طریق استراتژی‌های زیر تغییر دهید:

• یاد بگیرید که چگونه افکار شما می‌تواند به رفع مشکل کمک کند و آن‌ها را با حقایق، مجددا ارزیابی کنید.
• به دست آوردن حس اعتماد بهتر در توانایی برای مقابله با فوبیا.

در طول درمان، شما همچنین روی تغییر الگوهای رفتاری خود کار خواهید کرد:

• مواجهه درمانی: مواجهه با ترس از حفره‌ها (مثلا مشاهده عکس‌ها یا تجسم محرک‌ها) به جای تلاش برای اجتناب از آن؛
• تکنیک‌های کاهش استرس: استراتژی‌های خاص برای ذهن و بدن شما برای مقابله با علائم ترایپوفوبیا؛

با کمک یک درمانگر، یاد خواهید گرفت که افکار ترسناک را با افکار مثبت جایگزین کنید. این تکنیک حساسیت‌زدایی نامیده می‌شود و می‌تواند فوبیا را از بین ببرد. هدف اصلی CBT برای این بیماری این است که به شما کمک کند درمانگر خود شوید. اگر درمان موفقیت‌آمیز باشد، یاد خواهید گرفت که چگونه علائم را کاهش دهید یا بدون کمک حرفه‌ای مداوم از آن‌ها پیشگیری کنید.

تکنیک‌های آرامش‌بخش

تکنیک‌های ریلکسیشن می‌توانند به شما در مدیریت ترس و اضطراب هنگام مواجهه با محرک‌های ترایپوفوبیا کمک کنند. احتمالا درمانگر شما برخی از تکنیک‌های زیر را برای بهبود روند درمان توصیه می‌کند.

برخی از گزینه‌های رایج عبارت‌اند از:

• تمرینات تنفسی؛
• تمرینات فیزیکی؛
• تجسم سازی؛

تمرکز بر تنفس، حواس و تجسم مثبت می‌تواند از حملات پانیک جلوگیری کرده و سایر علائم این بیماری را مدیریت کند.

دارو درمانی

اگر علائم بیماری شما شدید است و با درمان به سختی قابل کنترل هستند، روان‌پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند، ازجمله:

• داروهای ضد افسردگی (SSRIs): این داروها به شما کمک می‌کنند از واکنش شدید به محرک‌های بیماری جلوگیری کنید.
• بنزودیازپین‌ها: این داروها به شما کمک می‌کنند آرامش داشته باشید و اضطرابی را که در فعالیت‌های منظم شما اختلال ایجاد می‌کند، کاهش دهید.
• بتا بلوکرها: این داروها اثرات آدرنالین را که باعث برخی از علائم شدید بیماری می‌شود، مسدود می‌کنند.

CBT و مواجهه درمانی معمولا در برابر فوبیا بسیار موثر هستند. روان‌پزشکان معمولا این روش‌ها را قبل از توصیه هر دارویی امتحان می‌کنند.

درمان ترایپوفوبیا در کلینیک پزشک اول

حال که می‌دانید ترایپوفوبیا چیست و به دنبال کلینیکی با متخصصانی باتجربه و ماهر برای درمان فوبیای سوراخ می‌گردید، به کلینیک پزشک اول مراجعه کنید. پزشکان و دستیاران ماهر و متخصص ما در کلینیک روانشناسی و مشاوره و کلینیک اعصاب و روان، تمامی تلاش خود را برای ارائه بهترین خدمات و درمان بیماری شما به کار خواهند گرفت. همچنین شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، با مشاوران ما تماس بگیرید و از راهنمایی آن‌ها بهره‌مند شوید.

کلینیک پزشک اول