تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) روشی غیر تهاجمی برای تحریک سلول‌های مغز است. این روش برای اولین در سال 1985 مورد استفاده قرار گرفت و در سال 2008 مجوز آن توسط سازمان غذا و دارو آمریکا صادر شد. از این روش مدرن برای درمان بیماری‌هایی مانند افسردگی، اضطراب، پارکینسون و... استفاده می‌شود. اگر می‌خواهید درباره نحوه درمان، کاربردها، مزایا و عوارض تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) اطلاعاتی کسب کنید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مطلب همراه ما بمانید.
تحریک مغناطیسی مغز یا TMS چیست؟
تحریک مغناطیسی مغز (Transcranial magnetic stimulation) روشی غیرتهاجمی است که در آن از میدان مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی مغز استفاده می‌شود. TMS بر ناحیه قشر پیشانی مغز که وظیفه کنترل خلق‌وخو را بر عهده دارند تاثیر می‌گذارد. زمانی که فرد دچار افسردگی اساسی می‌شود فعالیت این قسمت از مغز کاهش می‌یابد؛ اما می‌توان با استفاده از پالس‌های مغناطیسی متمرکز، سلول‌های عصبی موجود در این ناحیه را تحریک کرد تا مجددا عملکرد طبیعی خود را به دست آورند. با این روش علائم افسردگی به‌مرور کاهش می‌یابد. مهمترین کاربرد تحریک مغناطیسی مغز درمان افسردگی‌های مقاوم به درمان است.
بیشتر بخوانید: افسردگی چیست ؛ علائم، انواع، تشخیص و درمان افسردگی
rTMS برای درمان چه بیماری هایی کاربرد دارد؟
در سال‌های اخیر برای درمان بیماری‌های مختلفی از تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) استفاده می‌شود. این بیماری‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- افسردگی: اولین کاربرد این روش درمان افسردگی‌های اساسی (major) و مقاوم به دارو یا روان‌درمانی است. 30 درصد افراد مبتلا به افسردگی با درمان‌های معمول بهبود نمی‌یابند؛
- OCD یا اختلال وسواس: طبق تحقیقات انجام شده در سال 2018 تحریک مغناطیسی مغز در درمان اختلال وسواس موثر است. در OCD فعالیت قشر جلوی مغز نسبت به حالت طبیعی بیشتر می‌شود. با TMS فعالیت این قسمت از مغز مهار می‌شود و علائم OCD کاهش می‌یابد؛
- اضطراب: در بیماری اضطراب فعالیت سلول‌های عصبی قسمت جلو مغز افزایش می‌یابد. تحقیقات انجام شده در سال 2019 نشان می‌دهد تحریک مغناطیسی مغز می‌تواند منجر به درمان این اختلال شود؛
- اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD): برخی از افراد پس وقوع حوادث ناگوار دچار اضطرابی می‌شوند که با گذشت زمان بهبود نمی‌یابد. با تحریک مغناطیسی قشر جلوی مغز که محل پردازش ترس‌ها و نگرانی‌ها است می‌توان اختلال اضطراب پس از سانحه را درمان کرد؛
- توان‌بخشی پس از سکته مغزی: سکته مغزی با کاهش یا قطع خون‌رسانی به سلول‌های مغز ایجاد می‌شود. این عارضه باعث مرگ سلول‌های مغز شده و درنهایت به ازبین‌رفتن حرکت عضلات منجر می‌شود. با پالس‌های مغناطیسی فعالیت قشر حرکتی مغز (بخشی از مغز که حرکات ارادی را کنترل می‌کند) تغییر می‌کند و دیسفاژی و مشکلات موجود در بلع را بهبود می‌یابد؛
- اسکیزوفرنی: 75 درصد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی توهمات شنیداری دارند. با تحریک قشر گیجگاهی می‌توان توهم‌های شنیداری را کاهش داد؛
- پارکینسون: پارکینسون نوعی اختلال عصبی است که به لرزش اندام‌ها، مشکلات تعادلی و فریز‌شدن (قفل‌شدن اندام‌ها) حین راه‌رفتن منجر می‌شود. با تحریک مغناطیسی می‌توان اتصالات طبیعی بخش‌های مختلف مغز را مجددا برقرار کرد؛
- آلزایمر: شواهدی بر تاثیر تحریک مغناطیسی روی آلزایمر وجود دارد؛ اما همچنان نیازمند تحقیقات بیشتری است.
بیشتر بخوانید: بیماری پارکینسون چیست و چگونه درمان می شود؟
دردهای مزمن، اعتیاد و MS از دیگر بیماری‌هایی هستند که تحریک مغناطیسی مغز در کاهش علائم و درمان آن‌ها موثر است.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره بیماری آلزایمر
کلینیک پزشک اول، مرکز تخصصی rTMS در تهران
کلینیک پزشک اول یکی از تخصصی‌ترین مراکز تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) در تهران است. این مرکز ضمن برخورداری از دستگاه rTMS آماده خدمت‌رسانی به تمام هم‌وطنان عزیز است. دستگاه آر تی ام اس موجود در مرکز پزشک اول یکی از به‌روز‌ترین و دقیق‌ترین دستگاه‌های موجود در ایران است. اگر خود یا اطرافیانتان تصمیم به درمان افسردگی، اختلال وسواس، اضطراب و... دارید پیشنهاد می‌کنیم برای مشاوره و تعیین نوبت با شماره‌های موجود در سایت تماس بگیرید.
مزایای استفاده از دستگاه آر تی ام اس
تحریک مغناطیس مغز برای درمان انواع اختلالات دارای مزیت‌های زیادی است. این مزیت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- غیرتهاجمی است. این روش در دسته روش‌های غیرتهاجمی قرار می‌گیرد و بدون نیاز به جراحی یا برش انجام می‌شود. افرادی که از تحریک مغناطیسی مغز استفاده می‌کنند بعد از هر جلسه می‌توانند فعالیت‌های عادی و روزمره خود را از سر بگیرند؛
- بی‌خطر است. مهمترین عارضه rTMS تشنج است؛ اما این عارضه بسیار نادر است و احتمال وقوع آن کمتر از 0.01 درصد است. سایر عوارض جانبی این روش جدید، خفیف هستند و بعد از چند دقیقه رفع می‌شوند؛
- موثر است. میزان موفقیت تحریک مغناطیسی متناسب با شرایط افراد است؛ اما تحقیقاتی که تا به امروز انجام شده به‌وضوح نشان می‌دهد این روش قادر به کنترل و درمان انواع اختلالات است؛
- می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد. درمان افسردگی‌های بسیار شدید یکی از کاربردهای تحریک مغناطیسی مغز است. افراد مبتلا به افسردگی‌های ماژور (اساسی) اغلب دارای افکار خودکشی هستند. TMS می‌تواند با کنترل علائم افسردگی و درمان آن، می‌تواند جان افراد را نجات دهد؛
- تداخلی با سایر روش‌های درمانی ندارد. هم‌زمان با این روش جدید، می‌توان از دارودرمانی یا روان‌درمانی استفاده کرد.
عوارض TMS
تی ام اس عوارض و خطرات بسیار کمی دارد. تشنج جدی‌ترین عارضه این روش درمانی است؛ اما احتمال بروز آن فقط 1 در 10000 است! شیدایی، به‌ویژه در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، دیگر عارضه جدی و بسیار نادر TMS است. احتمال بروز این عوارض در جوان‌تر بسیار پایین است.
سایر عوارض خفیف هستند و پس از چند دقیقه رفع می‌شوند. عوارض خفیف rTMS شامل موارد زیر می‌شوند:
- سردرد
- درد در گردن و پوست سر
- سرگیجه و سبکی سر
- سوزن‌سوزن‌شدن عضلات صورت و پوست سر
- احساس وز‌وز یا زنگ در گوش
- حساسیت غیرمعمول به صدا (هیپراکوزیس)
اگر در طول درمان از محافظ گوش مناسبی استفاده نشود احتمال ازدست‌رفتن شنوایی وجود دارد؛ بنابراین لازم است برای درمان با این شیوه، به مراکز معتبر و مجهز مراجعه شود.
rTMS یا تحریک مغناطیسی مغز به چه صورت انجام می شود؟
همان‌طور که اشاره کردیم rTMS روشی غیرتهاجمی است و بدون جراحی یا بی‌هوشی انجام می‌شود. اولین مرحله قراردادن محافظ گوش برای محافظت از شنوایی در طول درمان است. همچنین لازم است فرد تمام اشیاء فلزی اعم از فریم فلزی عینک و جواهرات را از خود دور کند. در مرحله بعدی تجهیزات الکترومغناطیسی روی سر قرار می‌گیرد. سپس پزشک تک‌پالس‌هایی به سر فرد اعمال می‌کند تا مکان مناسب، حداقل و حداکثر میزان پالس مشخص شود. در پالس‌های بالا انقباضاتی در دستان فرد به‌خصوص انگشت شست ایجاد می‌شود که به آن آستانه حرکتی گفته می‌شود. آستانه حرکتی نقطه مرجع در تعیین میزان پالس مناسب برای هر فرد است. تعیین آستانه حرکتی فقط در جلسه اول انجام می‌شود.
بعد از مشخص‌شدن مکان و شدت پالس‌ها، مرحله اصلی درمان آغاز می‌شود. درمانگر تحریک مغناطیسی را با شدت کم آغاز می‌کند و به‌مرور آن را افزایش می‌دهد. کل فرایند در جلسه اول حداکثر 60 دقیقه طول می‌کشد؛ اما در جلسات بعدی این زمان به 40 دقیقه کاهش می‌یابد. طی جلسات درمانی فرد متوجه هیچ دردی نمی‌شود؛ اما حسی شبیه به ضربه‌زدن به سر را تجربه می‌کند.
تعداد جلسات و طول دوره درمان با آر تی ام اس
تعداد جلسات و طول دوره درمان در افراد مختلف متفاوت است و به نوع بیماری و شدت آن بستگی دارد. میانگین تعداد جلسات 36 مرتبه است. در هفته‌های آغازین می‌بایست 5 روز در هفته درمان تکرار شود. در 3 هفته پایانی تعداد جلسات به دو مرتبه در هر هفته کاهش می‌یابد. آثار بهبودی معمولا از جلسه هشتم به بعد ظاهر می‌شود.
تفاوت rTMS و TMS چیست؟
TMS یا Transcranial magnetic stimulation تحریک مغناطیسی مغز است و rTMS یا Repetitive Transcranial magnetic stimulation به تکرار تحریک مغناطیسی مغز اشاره دارد. زمانی که فرد تحریک مغناطیسی را در تعداد جلسات متوالی انجام می‌دهد به آن آر تی ام اس گفته می‌شود. به‌عبارت‌دیگر rTMS همان TMS است؛ اما در جلسات متعدد.
نوبت دهی آنلاین و حضوری درمان با rTMS در کلینیک پزشک اول
در کلینیک پزشک اول امکان نوبت‌دهی تلفنی و حضوری وجود دارد تا افراد متناسب با شرایط زندگی خود نوبت ویزیت خود را مشخص کنند. در مرکز درمانی پزشک اول امکانات و تجهیزات متعددی وجود دارد تا افراد بدون هیچ نگرانی و استرسی برای درمان خود یا عزیزانشان اقدام کنند. افراد با مراجعه به این مرکز درمانی می‌توانند گام‌های بسیار موثری در بهبود کیفیت زندگی خود بردارند. فقط کافی است به مهارت و دانش پزشکان حاضر در مرکز اعتماد کنند.
کلام آخر
تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) اگرچه خط اول درمان نیست؛ اما برای اختلالات مقاوم به درمان راه‌گشا است. این روش درمانی در افسردگی‌های ماژور می‌تواند نجات‌بخش باشند. امروزه پژوهش‌های مختلفی در حال انجام است تا اثرگذاری آر تی ام اس در درمان سایر بیماری‌ها را بررسی کنند. باتوجه‌به پتانسیل این روش و عوارض بسیار کم آن به نظر می‌رسد در آینده نزدیک استفاده از این روش گسترش یابد.
اگر تمایل دارید این روش درمانی را امتحان کنید پیشنهاد می‌کنیم به مرکز تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) مراجعه کنید. نگران عوارض و خطرات آن نباشید چرا که روشی ایمن است. برای مشاوره می‌توانید روی کلینیک پزشک اول حساب کنید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید