نوروتراپی یکی از روشهای درمانی بدون دارو است که شامل روشهای مختلفی است و هدف همه آن‌ها آموزش مجدد مغز، ایجاد مهارت‌های جدید یا افزایش عملکرد مغز از طریق تمرینات ذهنی یا اعمال جریان الکتریکی است. برای مثال مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب زمانی ایجاد می‌شوند که مغز در الگوهای ناسازگار گیر کند و از طریق این روش درمانی، تلاش می‌شود این الگوهای ناسالم اصلاح شوند. در هر صورت تغییراتی که نوع درمان ایجاد می‌کند، به دلیل تغییر مسیرها و الگوهای مغزی فراتر از دوره درمان پایدار هستند. در این مقاله از سایت پزشک اول با ما همراه باشید تا با نوروتراپی بیشتر آشنا شوید.
نوروتراپی چیست؟
نوروتراپی یک درمان بدون دارو است که به افراد کمک می‌کند تا عملکرد مغز خود را بهبود بخشند. این روش درمان براساس این ایده طراحی شده‌است که شما می‌توانید آگاهانه نحوه عملکرد مغز خود را با استفاده از نمایشگرهای امواج مغزی تغییر دهید. تکنیک های نوروتراپی با استفاده از تقویت مثبت به فرد آموزش می‌دهد، الگوهای امواج مغزی خود را در جهت مثبت تغییر دهد. این روش درمان می‌تواند برای بهبود طیف گسترده‌ای از علائم در افرادی از هر سنی مورد استفاده قرار گیرد.
در طول یک جلسه، روی یک صندلی می‌نشینید و الکترودها روی پوست سر شما قرار داده می‌شوند. این الکترودها بازخوردی در مورد فعالیت مغز شما ارائه می‌دهند. بسته به برنامه درمانی ممکن است از شما خواسته شود که تصاویر روی صفحه را تماشا کنید یا یک بازی ویدیویی انجام دهید، در حالی که EEG تکانه‌های الکتریکی مغز شما را ثبت می‌کند.
به عنوان مثال، زمانی که مغز شما الگوهای امواج مغزی مطلوبی تولید کند، صفحه نمایش روشن‌تر می‌شود. اما هنگامی که الگوهای امواج مغزی نامطلوبی تولید می‌کند، صفحه نمایش کم نور می‌شود. این بازخورد فوری به مغز شما کمک می‌کند تا یاد بگیرد که برای روشن‌تر کردن صفحه نمایش چه کاری باید انجام دهد. با گذشت زمان، مغز الگوهای امواج مغزی مورد نظر را ایجاد و حفظ می‌کند و تولید امواج نامطلوب را به حداقل می‌رساند.
مزیت های نوروتراپی
این روش، در واقع درمان نوینی است که برای درمان مشکلات، مستقیما مغز را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این نوع درمان مزایایی مثل تقویت حافظه، افزایش تمرکز، کاهش تکانشگری، کاهش میل به مواد مخدر و بهبود خواب را به دنبال دارد. فواید نوروتراپی که آن را از سایر روشهای درمانی متمایز می‌کند، عبارتند از:
غیر‌تهاجمی بودن
فقط شامل قرار دادن الکترود روی پوست سر برای نظارت بر فعالیت مغز شما است. الکترودها فقط آنچه را که در مغز شما اتفاق می‌افتد روی مانیتور به شما نشان می‌دهند. در نتیجه این روش درمان هیچ درد یا عارضه جانبی به دنبال ندارد.
اثرات طولانی‌مدت
برخی مطالعات منتشر‌شده درباره اثرات نوروتراپی نشان می‌دهند که اثرات آن، پس از توقف درمان همچنان پایدارند و فرد در تمام طول زندگی خود می‌تواند از تکنیک‌های آموخته‌شده استفاده کند. در واقع الگوهای مغزی معیوب برای همیشه اصلاح و درمان می‌شوند.
بدون عوارض جانبی
روشهای درمانی رایج مثل دارو درمانی معمولا عوارض جانبی متعددی به دنبال دارند؛ اما تا به حال هیچ عارضه جانبی در اثر استفاده از این نوع روش درمانی گزارش نشده است.
مهم ترین روش های درمان بیماری های مغزی با نوروتراپی
نوروتراپی به طور کلی شامل دو روش است. یک روش آن که مبتنی بر یادگیری، شرطی‌سازی و آموزش است و شامل بیوفیدبک و نوروفیدبک است. روش دیگر مبتنی بر تحریک مغز است که از جریان‌های الکتریکی مستقیم یا الکترومغناطیسی کم ولتاژ برای تحریک نواحی خاص مغز و اصلاح فعالیت آن‌ها استفاده می‌کنند. در ادامه با هر یک از این روش‌ها بیشتر آشنا می‌شویم:
نوار مغزی
الکتروانسفالوگرام (EEG) روشی برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغز است. سلول‌های عصبی یا نورون‌ها با ارسال سیگنال‌های الکتروشیمیایی از یک سلول عصبی با سلول دیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این سیگنال‌ها را می‌توان با کمک الکترودهایی که روی پوست سر قرار می‌گیرند، ثبت کرد. زمانی که سیگنال‌های عصبی به پوست سر می‌رسند، ضعیف هستند. سپس این نوسانات الکتریکی تقویت‌شده و در کامپیوتر نمایش داده می‌شوند. نوار مغز EEG به صورت یک خط موج‌دار نوسانات الکتریکی ناشی از فعالیت قسمت‌های مختلف مغز را نشان می‌دهد.
نقشه برداری مغزی
نقشه برداری مغزی یا الکتروانسفالوگرافی، یکی دیگر از روشهای ارزیابی فعالیت مغز است. این روش در واقع نوع پیشرفته‌تر نوار مغزی است. در این فرآیند اطلاعاتی که از سطح مغز توسط الکترودها جمع‌آوری می‌شوند، با روشهای مختلف تحت پردازش سیگنال قرار می‌گیرند. سپس براساس فرکانس، دامنه و محل فعالیت به شکل نقشه‌ای از فعالیت مکانی توپوگرافیک مغز در می‌آیند. درنهایت نقشه مغزی بیمار با نقشه مغزی جمعیت بهنجار با توجه به جنس و سن مقایسه کرده و فعالیت مغز را بررسی می‌کنند.
نوروفیدبک
نوروفیدبک شکلی از بیوفیدبک است که به افراد می‌آموزد، چگونه فعالیت امواج مغزی خود را تنظیم کنند. مثلا امواج مغزی آلفا با حالت ذهنی آرام همراه است، پس اگر هدف کاهش اضطراب است، فرد باید امواج مغزی آلفا را ایجاد کند. برای انجام نوروفیدبک، بیمار به حسگرهای EEG متصل می‌شود که فعالیت مغز او را اندازه گیری می‌کند. سنسورها به یک کامپیوتر متصل هستند و با استفاده از سیگنال‌های EEG صفحه نمایش کنترل می‌شود. در روش نوروفیدبک معمولا از شرطی‌سازی عامل مبتنی بر پاداش استفاده می‌شود و با ایجاد یک موج مغزی خاص و مطلوب فرد پاداش دریافت می‌کند.
بیوفیدبک
بیوفیدبک یک تکنیک نوروتراپی است که به بیمار آموزش می‌دهد، فعالیت‌های غیرارادی بدن خود را در جهت مثبت تغییر دهد. ما انسان‌ها دو دسته فعالیت ارادی و غیرارادی داریم. اعمال غیرارادی شامل ضربان قلب، فشار خون و … است که توسط دستگاه عصبی خودمختار تنظیم می‌شوند. دستگاه بیوفیدبک، فعالیت فیزیولوژیکی بدن را اندازه‌گیری می‌کند و سیگنال‌های در حال تغییر را به بیمار بازخورد می‌دهد. در نتیجه بیمار راجع به فرآیندهای بدن خود آگاه‌تر می‌شود و می‌آموزد چگونه پاسخ‌های فیزیولوژیک بدن را در جهت مطلوب تغییر دهد.
دستگاه تی دی سی اس (TDCS)
تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای یا تحریک الکتریکی به روش TDCS به روشی می‌گویند که از جریان الکتریکی برای تحریک مغز استفاده می‌کند. در این روش با استفاده از اعمال ولتاژ ثابت فعالیت قشر مخ را تغییر می‌دهند و برخی نواحی مغز را فعال یا مهار می‌کنند. در نتیجه افزایش یا کاهش فعالیت قسمت‌های مشخصی از مغز به سرکوب یا تقویت اعمال فیزیولوژیکی خاصی منجر می‌شود. برای انجام TDCS دو الکترود روی پوست سر قرار می‌گیرد، پزشک محل دقیق قرارگیری آن‌ها و اینکه کدام قسمت از مغز باید تحریک شود را مشخص می‌کند.
دستگاه آر تی ام اس (RTMS)
تحریک مغناطیسی مغز به روش RTMS نیز روشی برای تحریک مغز است؛ اما برخلاف روش قبل از جریان مغناطیسی استفاده می‌کند. در این روش، فعالیت الکتریکی مغز تحت تاثیر میدان مغناطیسی ناشی از دستگاه قرار می‌گیرد. میدان مغناطیسی نواحی مشخصی از قشر مخ را با استفاده از جریان پالس‌‌های ارسالی تحریک می‌کند. این پالس‌ها بدون درد و عارضه جانبی از جمجمه عبور می‌کنند و نورون‌های عصبی را وادار به فعالیت می‌کنند.
نوروتراپی به درمان چه بیماری هایی کمک می کند؟
تحقیقات نشان داده است که نوروتراپی می‌تواند برای افرادی که به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهند به عنوان یک راه مکمل یا جایگزین برای درمان بیماری استفاده شود. این روش در درمان مشکلات زیر استفاده می‌شود:
- اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD)
- اختلال دوقطبی
- سردردهای خوشه‌ای و میگرن
- صرع مقاوم به دارو
- اختلال اضطراب فراگیر
- اختلالات افسردگی
- اختلال وسواس اجباری (OCD)
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- انواع اختلالات خواب
- اختلال طیف اوتیسم
- اختلالات مصرف مواد
- انواع اختلالات اضطرابی
- اختلالات یادگیری
نوروتراپیست کیست؟
فناوری پزشکی مورد استفاده در نوروتراپی به تکنسین‌های ماهری نیاز دارد، به همین ترتیب به افرادی که در زمینه کار با دستگاه‌های نوروتراپی تخصص دارند، نوروتراپیست گفته می‌شود. فارغ‌التحصیلان رشته‌های روانشناسی، روانپزشکی، پزشکی عمومی و متخصصین مغز و اعصاب می‌توانند پس از گذراندن دوره‌های آموزشی و کسب مهارت و تجربه به عنوان نوروتراپیست شروع به کار کنند.
ویژگی های نوروتراپیست خوب
یک نوروتراپیست خوب باید صبور، باحوصله و اجتماعی باشد و با خوش‌رویی به بیماران و مشکلات آن‌ها رسیدگی کند. بیماران ممکن است از هر طیفی از جامعه باشند، درمانگر باید نحوه برخورد با هر گروه از بیماران را آموزش دیده باشد. همچنین هر چیزی که می‌تواند تاثیر مثبتی بر عملکرد مغز داشته باشد، اگر به روش نادرست استفاده شود، ممکن است اثرات مضری نیز داشته باشد. به همین دلیل نوروتراپیست خوب باید با علوم شناختی، روانشناسی فیزیولوژیک و علوم اعصاب آشنایی کامل داشته باشد.
کلینیک پزشک اول، مرکز نوروتراپی در تهران
مرکز نوروتراپی پزشک اول در تهران، در ارزیابی و درمان عملکرد مغز از طریق نوروتراپی تخصص دارد. این مرکز یکی از معتبر‌ترین مراکز نوروتراپی در ایران است که با پیشرفته‌ترین و به‌روز‌ترین دستگاه‌ها خدمات درمانی را به شما بیماران عزیز ارائه می‌کند. بیماران در کلینیک پزشک اول پس از ارزیابی توسط پزشک متخصص، براساس نتایج ارزیابی‌ها و اهداف درمان تحت درمان با روش مناسب قرار می‌گیرند.
تماس بگیرید: دکتر متخصص مغز و اعصاب (دکتر نورولوژی) در تهران
جمع‌بندی
نوروتراپی یکی از روشهای درمانی غیر‌تهاجمی است که می‌تواند به افراد کمک کند بدون مصرف دارو عملکرد مغز خود را بهبود بخشند. در طول درمان، نوروتراپیست به مراجع کمک می‌کند تا فعالیت امواج مغزی خود را تغییر دهد و با انجام این کار، الگوهای فکری و درنهایت رفتارها تغییر می‌کنند. بیماران باید تلاش کنند تکنیک‌های آموخته‌شده را خارج از محیط درمان و در محیط‌های کاری یا تحصیلی نیز تمرین کنند. این یک درمان معجزه‌آسا نیست؛ اما برای بسیاری از افراد راهی برای ایجاد تغییرات مثبت فراهم کرده است.
پست قبلی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید