اوتیسم چیست ؛ از علت تا درمان بیماری اوتیسم

اختلال اوتیسم یک اختلال عصبی و رشدی است که بر نحوه تعامل افراد با دیگران، برقراری ارتباط، یادگیری و رفتار آن‌ها تاثیر می‌گذارد. اگرچه این اختلال در هر سنی قابل تشخیص است؛ اما به عنوان یک «اختلال رشدی» توصیف می‌شود، زیرا علائم مرتبط با آن در دو سال اول زندگی خودشان را نشان می‌دهند. در ادامه بیماری اوتیسم را بیشتر مورد بررسی قرار می‌دهیم و راه‌های درمان آن را توضیح می‌دهیم.

بیماری اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم مرتبط با رشد مغز است که بر نحوه درک و معاشرت فرد با دیگران، تعاملات اجتماعی و ارتباطی تاثیر می‌گذارد. همچنین این اختلال باعث الگوهای رفتاری محدود و تکراری می‌شود. اصطلاح «طیف» در اختلال طیف اوتیسم بر میزان نشانه‌ها و شدت آن‌ها اشاره دارد.

انواع اوتیسم

تا قبل از سال 2013 اوتیسم به انواع مختلفی تقسیم می‌شد، اما اکنون همه آن‌ها در قالب یک طیف به نام ASD یا اختلال طیف اوتیسم شناخته می‌شوند. با این حال درک طبقه‌بندی‌های قدیمی هنوز هم می‌تواند مفید باشد. انواع ASD عبارتند از:

• اوتیسم کلاسیک

بیشتر مردم همین اختلال را به عنوان اوتیسم می‌شناسند. افراد مبتلا به این بیماری، مشکلات شدید در گفتار و ارتباط اجتماعی دارند و به نور و صدا حساس هستند. رفتارهای تکراری مانند تکان دادن دست‌ها و چرخاندن اشیا دارند. علائم آن معمولا تا قبل از 3 سالگی بروز می‌کند.

• اختلال آسپرگر

در این نوع از بیماری هوش و توانایی زبانی تقریبا طبیعی است. اما فرد در ارتباط اجتماعی و درک احساسات دیگران مشکل دارد. از علائم آن می‌توان به گفتار رسمی یا ربات مانند، عدم درک زبان بدن یا طنز، مشکل در دوست یابی و علاقه وسواسی به موضوعات خاص اشاره کرد.

• اختلال رشد فراگیر غیر مشخص

از اوتیسم کلاسیک خفیف‌تر است. شدت علائم افراد درگیر متغیر است و معمولا در گفتار یا مهارت‌های اجتماعی تاخیر دارند.

• اختلال رت

امروزه در طیف اوتیسم محسوب نمی‌شود. از علائم آن می‌توان به حرکت تکراری دست‌ها، مشکلات شدید در راه رفتن و ارتباط، رشد طبیعی اولیه و بعد از دست دادن مهارت‌ها اشاره کرد.

• اختلال فروپاشی کودک

در این اختلال کودک تا سن 2 الی 4 سال به طور طبیعی رشد می‌کند و بعد از آن به طور ناگهانی مهارت‌های گفتاری، حرکتی یا اجتماعی را از دست می‌دهد. 

علائم اوتیسم چیست

برخی از کودکان علائم اوتیسم را از همان نوزادی نشان می‌دهند. آن‌ها از ارتباط مستقیم چشمی دوری می‌کنند، به اسمشان واکنش نشان نمی‌دهند یا نسبت به افرادی که مراقبشان هستند، بی‌تفاوت‌اند. برخی دیگر از کودکان هم در ماه‌های اولیه یا سال‌های اولیه زندگی شان کاملا عادی هستند، اما ناگهان منزوی یا پرخاشکر می‌شوند یا مهارت‌های زبانی را که به دست آورده بودند، از دست می‌دهند. معمولا نشانه‌های اختلال اوتیسم در سن ۲ سالگی دیده می‌شود.

هر کودک مبتلا به این اختلال، الگوی رفتاری و سطح شدت خاص خودش (از عملکرد پایین تا بالا) را دارد. برخی کودکان مبتلا به این مشکل، با یادگیری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و به سختی می‌آموزند، و برخی نشانه‌های سطح هوشی پایین‌تر از نرمال دارند. در حالی که دیگر کودکان مبتلا به این اختلال با سطح هوشی عادی و زیاد، به سرعت یاد می‌گیرند و می‌آموزند، در حالیکه هنوز با مشکلات ارتباطی درگیرند و نمی‌توانند آنچه را بلد هستند در زندگی روزمره به کار بگیرند و در سازگاری با موقعیت‌های اجتماعی مشکل دارند.

به دلیل نشانه‌های مختلف و متفاوت در هر کودک، گاهی اوقات مشخص کردن میزان شدت می‌تواند سخت باشد. در ادامه نشانه‌های معمول بین افراد اوتیسم مورد بررسی قرار گرفته است:

ارتباطات و تعاملات اجتماعی

کودکان یا بزرگسالان مبتلا به این اختلال ممکن است در مهارت‌های ارتباطی و تعاملات اجتماعی با مشکلات مواجه باشند، این نشانه‌ها عبارتند از:

• وقتی فردی اسمشان را صدا می‌زند، ممکن است عکس‌العملی نشان ندهند.
• برای در آغوش گرفتنشان مقاومت نشان می‌دهند و به نظر می‌رسد ترجیح می‌دهند به تنهایی بازی کنند.
• نمی‌توانند ارتباط چشمی برقرار کنند.
• نمی‌توانند صحبت کنند یا با تاخیر حرف می‌زنند، یا توانایی قبلی در بیان کلمات یا جملات را از دست می‌دهند.
• نمی‌توانند آغاز کننده گفتگویی باشند یا آن را ادامه دهند.
• با لحن یا ریتمی غیرعادی صحبت می‌کنند و ممکن است صحبت کردنشان مثل یک ربات به نظر برسد.
• یک کلمه یا عبارت را تکرار می‌کنند، اما نمی‌دانند چگونه از آن استفاده کنند.
• به نظر می‌رسد سوالات ساده را متوجه نمی‌شوند.
• احساساتشان را بیان نمی‌کنند و به نظر می‌رسد از احساساتشان ناآگاه هستند.
• نسبت به تعاملات اجتماعی پرخاشگر یا منفعل هستند.
• نمی‌توانند مفهوم حرکات بدنی، صورت، یا لحن صدای بقیه را متوجه شوند.

الگوی رفتاری

کودکان یا بزرگسالان مبتلا به این بیماری، معمولا الگوهای رفتاری، علایق یا فعالیت‌های محدود و تکراری دارند. نشانه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• حرکات تکراری مانند تکان دادن، چرخیدن یا تکان دادن دست را انجام می‌دهند.
• فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که می‌تواند به خود آن‌ها آسیب برساند. کارهایی مانند گاز گرفتن یا ضربه زدن به سر را ممکن است انجام دهند.
• روال‌های خاصی را دارند و با کوچک‌ترین تغییر دچار اختلال می‌شوند.
• الگوهای حرکتی عجیب‌وغریب دارند و برای هماهنگی بین اعضای بدن با مشکل مواجه هستند.
• مجذوب جزئیات یک شی مانند چرخ‌های چرخان یک ماشین اسباب‌بازی می‌شوند اما عملکرد شی را درک نمی‌کنند.
• به شدت نسبت به نور، صدا یا لمس شدن حساس هستند، اما ممکن است نسبت به درد یا گرما بی‌تفاوت باشند.
• با بازی‌های تقلیدی یا ساختگی ارتباط برقرار نمی‌کنند.
• روی یک شی یا فعالیت تمرکزی شدید و غیرعادی دارند.
• غذاهای خاصی را ترجیح می‌دهند یا از خودن غذاهایی با بافت خاص خودداری می‌کنند.

تماس بگیرید: دکتر روانشناس کودک و نوجوان

علت بیماری اوتیسم در کودکان

محققان نمی‌دانند علت اوتیسم چیست، اما مطالعات نشان می‌دهد ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند منجر به آن شود. برخی عواملی که احتمال اوتیسم را افزایش می‌دهد، شامل موارد زیر است:

• داشتن خواهر یا برادر مبتلا به این اختلال
• داشتن والدینی با سن زیاد
• شرایط ژنتیکی خاص (همانند سندروم داون)
• متولد شدن با وزن بسیار پایین

آیا بزرگسالان هم به اوتیسم مبتلا می‌شوند؟

نشانه‌های بیماری اوتیسم در بزرگسالان ممکن است متفاوت با کودکان باشند که این نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• به سختی می‌توانند متوجه شوند دیگران چه احساسی دارند یا چگونه فکر می‌کنند.
• در ارتباط با موقعیت‌های اجتماعی دچار اضطراب شدید می‌شوند.
• به سختی می‌توانند دوستی پیدا کنند یا ترجیح می‌دهند تنها باشند.
• به نظر صریح، بی‌ادب یا بی‌علاقه به دیگران هستند.
• برایشان سخت است بگویند چه احساسی دارند.
• خیلی تحت اللفظی صحبت می‌کنند.
• یک روال ثابت دارند و وقتی کوچکترین تغییری ایجاد می‌شود مضطرب می‌شوند.

راه‌های تشخیص اوتیسم 

معمولا این اختلال تا دو سالگی قابل تشخیص است. بنابراین مهم است از زمانی که کودک به دنیا می‌آید تحت مراقبت باشد و ارزیابی‌های لازم صورت بگیرد تا تشخیص اوتیسم سریع صورت بگیرد.

آیا می‌توان از بروز اوتیسم جلوگیری کرد؟

هیج راهی برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد، اما گزینه‌های درمانی وجود دارد. تشخیص زودهنگام بسیار مفید است و می‌تواند رفتار، مهارت‌ها و تقویت زبان را بهبود بخشد. با این وجود پیگیری درمان در هر سنی مفید است.

فرق بیش فعالی و اوتیسم چیست؟

تفاوت بین بیش‌فعالی (ADHD) و اوتیسم (ASD) یکی از پرتکرارترین سوالات والدینی است که فرزندشان علائمی مثل بی‌قراری، مشکل در تمرکز یا تعامل اجتماعی دارد. اگرچه این دو اختلال می‌توانند علائم مشترکی داشته باشند، اما از نظر علت، نوع اختلال، و روش درمانی با هم متفاوت‌اند. در ادامه، تفاوت‌های کلیدی بین این دو اختلال را به کممک جدول بررسی می‌کنیم:

لازم به ذکر است که هر دو اختلال می‌توانند باعث رفتارهای بی ثبات یا ناسازگار شوند. همچنین برخی از کودکان می‌توانند همزمان هر دو اختلال را داشته باشند. هر دو این اختلال‌ها نیاز به ارزیابی تخصصی توسط روانپزشک یا روانشناس کودک دارند.

روش‌های درمان بیماری اوتیسم

همان موقع که بیماری تشخیص داده می‌شود، درمان باید شروع شود. درمان زودهنگام این بیماری مهم است و با مراقبت و خدمات مناسب می‌توان مشکلات آن‌ها را کاهش داد. به‌علاوه می‌توان به آن‌ها مهارت‌های جدید را آموخت و به آن‌ها کمک کرد تا نقاط قوتشان را تقویت کنند.

افراد مواجه با این بیماری ممکن است با مشکلات بسیاری روبرو باشند، این به معنی نبود یک روش درمانی واحد برای بیماران است. استفاده از افراد کارآزموده مهمترین بخش برای پیدا کردن روش درمانی مناسب و استفاده از خدمات است.

درمان اوتیسم با دارو

افراد آموزش دیده در این زمینه ممکن است داروهایی را برای درمان نشانه‌های به خصوصی تجویز کنند. ممکن است افراد مبتلا به اوتیسم با استفاده از دارو مشکلات کمتری در موارد زیر داشته باشد:

• کج خلقی  
• پرخاشگری 
• رفتار تکراری 
• بیش فعالی 
• مشکلات مربوط به تمرکز
• اضطراب و افسردگی

درمان اوتیسم با رفتار درمانی

افراد مبتلا به این بیماری ممکن است به اشخاص ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی که در زمینه اختلالات رفتاری، روانشناختی، آموزشی یا ساخت مهارت تخصص دارند، ارجاع داده شوند. برنامه‌های ارائه شده برای این افراد معمولا بسیار ساختارمند و فشرده هستند. همچنین ممکن است خواهران، برادران و سایر اعضای خانواده را درگیر کنند. این برنامه‌ها می‌تواند به افراد اوتیسمی به صورت زیر کمک کنند:

• یادگیری مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و زبانی
• کاهش رفتارهایی که در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد می‌کند
• تمرکز بر نقاط قوت افراد و افزایش آن‌ها
• یادگیری مهارهات ضروری زندگی جهت مستقل زندگی کردن

درمان اوتیسم با کار درمانی

کار درمانی به افراد کمک می‌کند روی مهارت‌های شناختی، فیزیکی، اجتماعی و حرکتی کار کنند. هدف آن‌ها ایجاد بهبود مهارت‌های فرد جهت مستقل‌تر شدن و مشارکت در طیف وسیعی از فعالیت‌ها است. برای افراد مبتلا به این بیماری، برنامه کار درمانی اغلب روی مهارت‌های بازی، استراتژی‌های یادگیری و مراقبت از خود متمرکز است. همچنین استراتژی‌های کار درمانی می‌تواند به مدیریت مسائل حسی به فرد کمک کند.

کار درمانگر ابتدا سطح فعلی توانایی‌های فرد را می‌سنجد. این ارزیابی در چندین حوزه صورت می‌گیرد:

• یادگیری 
• بازی کردن 
• مراقبت از دیگران 
• تعامل با محیط 

همچنین این ارزیابی موانعی که مانع شرکت فرد در فعالیت‌های روزمره عادی می‌شود را مشخص می‌کند. سپس بر مبنای این ارزیابی، درمانگر اهداف و استراتژی‌هایی را برای کار کردن روی مهارت‌های کلیدی فرد، مطرح می‌کند. برخی از این اهداف عبارتند از:

• پوشیدن لباس به صورت مستقل 
• خوردن غذا
• نظافت 
• استفاده از حمام 
• مهارت‌های حرکتی مانند نوشتن، رنگ‌آمیزی و برش با قیچی

درمان اوتیسم با بازی درمانی

اوتیسم تا حد زیادی یک اختلال ارتباطی اجتماعی است. برخی از کودکان مبتلا به آن به سختی به روش‌های معمول با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. به عنوان مثال، به جای اینکه عروسک را یک نوزاد واقعی تصور کنند، روی خود شی متمرکز و مجذوب آن می‌شوند. بنابراین بازی، ابزاری فوق‌العاده برای کمک به کودکان (و حتی گاهی بزرگسالان) است. به این ترتیب به جای اینکه مجذوب آن شوند، به تعامل واقعی می‌پردازند. بازی کردن به آن‌ها کمک می‌کند احساساتشان، محیط، ارتباط‌شان با والدین، خواهر، برادر و همسالان شان را کشف کنند.

درمان اختلال اوتیسم با گفتار درمانی

گفتار درمانی به چالش‌های زبان و ارتباطات می‌پردازد. بنابراین، به افراد مبتلا به این اختلال می‌تواند کمک کند ارتباطات کلامی، غیرکلامی و اجتماعی خود را بهبود ببخشند. هدف کلی، کمک به فرد برای برقراری ارتباط به روش‌های مفیدتر و کاربردی‌تر است.

درمان اوتیسم به کمک نوروفیدبک

هیچ درمان خاصی برای این اختلال وجود ندارد و دستورالعمل‌های درمانی جهت بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری از طریق کاهش علائم و افزایش عملکرد آن‌ها است. نوروفیدبک روش کامپیوتری است که براساس ردیابی فعالیت الکتریکی مغز و بازخورد دادن صورت می‌گیرد.  بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ روش درمانی نوروفیدبک روی ۱۰ کودک ۴ تا ۷ سال ( ۷ پسر و ۳ دختر) مبتلا به اوتیسم انجام شد. نتیجه آن شامل بیشترین تغییرات در رفتار (حالت تهاجمی کمتر، همکاری بیشتر، ارتباط بهتر)، افزایش دامنه توجه و مهارت‌های حرکتی حسی بود.

درمان اوتیسم در کلینیک پزشک اول

در این مقاله بررسی کردیم که بیماری اوتیسم چیست و چه علائمی دارد. لازم است بدانید که برای درمان اوتیسم بهترین راه مراجعه به متخصص مغز و اعصاب است. کلینیک مغز و اعصاب در مرکز درمانی پزشک اول، مرکزی جامع و تخصصی است که بر تکنیک‌های درمانی بدون نیاز به مصرف دارو تاکید دارند. در این مرکز می‌توانید از مشاوران حرفه‌ای بهره‌مند شوید و از روش نوروفیدبک برای درمان فرد مبتلا به اوتیسم استفاده کنید.