یکی از بیماری‌های خطرناک و غیرقابل‌پیش‌بینی برای تمامی گروه‌های سنی، با عنوان سرسام یا مننژیت در علم پزشکی شناخته می‌شود. این بیماری می‌تواند هرکسی را درگیر خود کند و علائم و نشانه‌های مختلفی هم دارد. از طرفی به‌قدری ویران‌گر و خطرناک است که به‌عنوان چالش بزرگی برای بهداشت عمومی جهان است؛ چرا که خطرات و عوارض آن، حتی منجر به مرگ افراد هم می‌شود. اگر شما هم می‌خواهید بدانید که منژیت چیست و علائم و عوارض آن کدام است، در این مطلب از کلینیک پزشک مغز همراه ما باشید.
بیماری مننژیت چیست؟
بیماری مننژیت جزو بیماری های مغز و اعصاب است. زمانی که مایع و غشاهای محافظ اطراف مغز و نخاع، عفونت و التهاب پیدا می‌کند، بیماری سرسام یا همان مننژیت در بدن فرد اتفاق می‌افتد. شاید با خود بگویید گروه سنی ابتلا به بیماری مننژیت چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که این بیماری، جدای از بزرگسالان، کودکان و حتی نوزادان را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین رده سنی خاصی برای ابتلا به این بیماری وجود ندارد. از طرفی به طور دقیق نمی‌توان گفت که کدام یک از کودکان دچار این بیماری می‌شوند؛ چرا که علت‌های مختلفی برای ابتلا به مننژیت مغزی وجود دارد.
بیماری سرسام (مننژیت) چند نوع دارد؟
عفونت‌هایی که بر اثر بیماری مننژیت ایجاد می‌شود، علت‌های مختلفی دارند. براین‌اساس، بیماری سرسام با انواع زیر در بدن فرد بیمار مشاهده می‌شود:
مننژیت ویروسی
خفیف‌ترین مدل بیماری مننژیت، از نوع ویروسی است. این مدل از بیماری سرسام اغلب خفیف است و خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند. نوع ویروسی اغلب در تابستان و پاییز اتفاق می‌افتد. بیماری‌های مختلفی مانند اوریون، اچ‌آی‌وی، زونا و آبله‌مرغان، در موارد حاد، منجر به مننژیت ویروسی می‌شوند.
البته با خفیف بودن آن، در برخی از موارد به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن بیمار و سن بیمار، امکان کشنده بودن آن هم وجود دارد. اصولاً مننژیت ویروسی از راه‌های مختلفی از جمله مدفوع آلوده، ترشحات چشم، بینی، دهان و زخم انتقال پیدا می‌کند.
مننژیت باکتریایی
اگر باکتری‌ها راهی به جریان خون فرد پیدا کنند و با مغز و نخاع در تماس باشند، مننژیت مغزی باکتریایی رخ می‌دهد. این نوع بیماری بیشتر ناشی از عفونت‌های گوش، سینوس یا بیماری‌هایی مثل آنفولانزا است. در برخی از موارد، تشخیص مننژیت باکتریایی سخت‌تر انجام می‌شود؛ چرا که بیشتر با آنفولانزا اشتباه گرفته می‌شود.
سرسام باکتریایی از راه‌های مختلفی از جمله سرفه، بزاق دهان هنگام تنفس دهان‌به‌دهان، بوسیدن یا خوردن غذای آلوده؛ مانند گوشت یا پنیرهای پاستوریزه به بدن افراد وارد می‌شود. البته با واکسیناسیون، می‌توانید موارد ابتلا به بیماری آن را کاهش دهید.
مننژیت قارچی
مننژیت قارچی شباهت زیادی به مننژیت باکتریایی دارد؛ با این تفاوت که در این مدل بیماری سرسام، قارچ وارد جریان خون می‌شود. این مدل بیماری بیشتر در اثر تنفس هاگ قارچ در خاک، چوب و فضولات پرندگان ایجاد می‌شود. همچنین بیشتر افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.
مننژیت انگلی
نوع نادر و کمیابی از مننژیت مغزی، از نوع انگلی است. انگل‌ها اصولاً از طریق خوردن غذاهای آلوده به افراد سرایت می‌کنند. همچنین حتی گاهی از مواقع بر اثر شنا در آب‌های آلوده هم احتمال ابتلا به این بیماری وجود دارد؛ اما از راه تماس، امکان انتقال این بیماری وجود ندارد. این بیماری سرعت رشد زیادی دارد و بین 1 تا 7 روز در بدن ظاهر می‌شود.
مننژیت غیرعفونی
بر خلاف انواع دیگری از بیماری سرسام، این مدل بر اثر عوامل غیرعفونی ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر در اثر بیماری‌های مختلفی از جمله لوپوس، آسیب به سر، جراحی مغز یا مصرف برخی از داروها به وجود می‌آید.
علائم بیماری مننژیت چیست
در حالت کلی، علائم ابتلا به بیماری مننژیت، متناسب علت بیماری، شدت بیماری و عوارض سیستمیک هر فرد، خود را نشان می‌دهد. از طرفی این علائم، به طور ناگهانی یا حتی ترتیبی ایجاد می‌شود. شایع‌ترین نشانه‌های ابتلا به آن شامل موارد زیر است:
- درجه بالای حرارت بدن (تب)
- سفتی گردن
- سردرد
- بی‌حالی و گیجی
- تغییر وضعیت ذهنی
- خواب‌آلودگی
- تشنج
- دردهای مفصلی و عضلانی
- تهوع و استفراغ
- نقایص عصبی (از دست‌دادن بینایی، شنوایی، اختلاف شناختی)
- بثورات بنفش تیره یا قرمز
عوارض مننژیت چیست
از هر 5 نفری که از بیماری مننژیت باکتریایی نجات پیدا می‌کند، در یک نفر عوارض طولانی‌مدت بروز می‌یابد. از طرفی هرچه مدت‌زمان بیماری، بیشتر باشد؛ طبیعتاً بیشتر هم عوارض دارد. عوارض این بیماری به شرح زیر است:
- ازدست‌دادن شنوایی
- اختلال در حافظه
- ناتوانی در یادگیری
- مشکل در راه‌رفتن
- تشنج
- نارسایی کلیه
- ضربه‌مغزی
- مرگ
بنابراین اگر علائم این بیماری را در بدن شخصی مشاهده کردید، به‌سرعت برای درمان اقدام کنید؛ چرا که رسیدگی به‌موقع، این عوارض را کاهش می‌دهد.
راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری مننژیت
برخی از انواع بیماری مننژیت با سرفه، بوسیدن، غذاخوردن با وسایل مشترک، سیگار، مسواک و عطسه انتقال پیدا می‌کند. اما اگر بتوانید موارد پیشگیرانه زیر برای ابتلا به این بیماری را رعایت کنید، مانع از ابتلا به بیماری سرسام می‌شوید:
- به‌صورت مداوم دست‌های خود را در مکان‌های عمومی، بعد از نوازش حیوانات، قبل از غذاخوردن و بعد از دستشویی بادقت بشویید.
- به‌هیچ‌عنوان ظرف غذا، نوشیدنی، نی، بالم لب یا مسواک خود را به دیگران به اشتراک نگذارید.
- استراحت کافی، ورزش‌کردن، رژیم غذایی سالم، مصرف میوه، سبزی‌ها و غلات کافی را فراموش نکنید.
- در هنگام عطسه و سرفه، با دستمال جلوی دهان و بینی خود را بگیرید.
- خانم‌های باردار باید برای مصرف گوشت و پنیر دقت زیادی داشته باشند.
- حتماً به دنبال گوشت‌های استاندارد و پنیرهای پاستوریزه شده باشید.
- واکسیناسیون خود و کودکان را پیگیری کنید. در حال حاضر واکسن‌های مختلفی برای رده‌های سنی کودکان و بزرگسالان وجود دارد که شما را از ابتلا به این بیماری حفظ می‌کنند.
عوارض جانبی واکسن مننژیت کدامند؟
واکسن‌های مننژیت بیشتر به دلیل جلوگیری از ابتلا به این بیماری و عوارضی مانند صرع، سرگیجه و میگرن استفاده می‌شوند؛ اما برخی از افراد پس از دریافت واکسن MenACWY، عوارض خفیف زیر را مشاهده می‌کنند:
- قرمزی و درد در محل تزریق واکسن
- تب و لرز
- تورم در محل تزریق
- خستگی
- سردرد
- درد عضلانی یا مفصلی
- اسهال یا حالت تهوع
این واکنش‌ها اصولاً بین 3 تا 7 روز به طور خود به‌خود بهبود پیدا می‌کنند؛ اما اگر واکنش‌های جدی‌تری را مشاهده کردید، حتماً به پزشک متخصص یا دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
بیماری سرسام چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک با مشاهده سابقه پزشکی، معاینات فیزیکی و آزمایش‌های مخصوص به بیماری سرسام، می‌تواند وجود آن را تشخیص دهد. معاینات فیزیکی، بیشتر برای پیداکردن عفونت در اطراف سر، گوش، پوست در امتداد ستون فقرات و گلو است. از طرفی آزمایش‌ها هم شامل کشت خون، تصویربرداری، توموگرافی کامپیوتری و ضربه ستون فقرات می‌شود.
آیا بیماری مننژیت واگیر دارد؟
باتوجه‌به انواع مختلف این بیماری، واگیردار یا غیرواگیردار بودن آن، بستگی به نوع آن دارد. اگر فرد مبتلا به بیماری منژیت ویروسی شود، این بیماری را از طریق تماس مستقیم با مخاط، مدفوع و بزاق منتقل می‌کند. همچنین عطسه و سرفه هم عوامل واگیر هستند. اما اگر فرد به بیماری مننژیت قارچی، انگلی و غیرعفونی مبتلا شود، امکان واگیردار بودن آن وجود ندارد. البته نوعِ باکتریایی هم گاهی اوقات واگیردار است.
روش های درمان بیماری مننژیت چیست
مراحل درمان بیماری مننژیت، بر اساس نوع آن تعیین می‌شود. اصولاً افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، برای آزمایش‌های بیشتر، باید به بیمارستان مراجعه کنند. در ادامه به خلاصه روش‌های درمان هر کدام از انواع سرسام اشاره می‌کنیم:
- برای درمان مننژیت باکتریایی، باید فرد بیمار به‌سرعت در بیمارستان بستری شود؛ چرا که درمان به‌موقع، مانع از مرگ و آسیب مغزی می‌شود.
- آنتی‌بیوتیک خاصی برای درمان مننژیت باکتریایی وجود ندارد و درمان از طریق آنتی‌بیوتیک‌های وریدی و استروئیدها است. درمان مننژیت قارچی با استفاده از داروهای ضدقارچ است. نوع ویروسی عموماً خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند؛ اما داروهای ضدویروسی هم برای درمان استفاده می‌شود. مننژیت انگلی متناسب با علت بیماری، از طریق آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد عفونت بهبود پیدا می‌کند. در درمان مننژیت غیرعفونی هم بیشتر به درمان علت زمینه‌ای توجه می‌شود.
برای درمان بیماری مننژیت به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟
بیماری سرسام جزو بیماری‌های خطرناک مغزی است؛ ازهمین‌روی حتماً باید به سراغ پزشک متخصص مغز و اعصاب یا متخصص بیماری‌های عفونی بروید. توجه کنید که تجربه و تخصص پزشک، تأثیر زیادی بر روند درمان دارد. بنابراین اگر به دنبال دکتر متخصص و ماهر در این زمینه هستید، می‌توانید به کلینیک مغز و اعصاب پزشک مغز مراجعه کنید. این کلینیک، تمامی تمرکز خود را روی درمان بیماری‌های مغز و اعصاب مانند مننژیت و هیدروسفالی مغزی گذاشته است و به شما در درمان بیماری‌های مغز و اعصاب کمک می‌کند.
سخن پایانی
یکی از بیماری‌های مربوط به اختلالات مایع مغزی - نخاعی، بیماری مننژیت است. این بیماری انواع مختلفی دارد و علائم خاصی را از خود نشان می‌دهد. ما در این مطلب سعی کردیم که علائم، عوارض، نحوه درمان و تشخیص این بیماری را برای شما توضیح دهیم. اما اگر شخصی از اطرافیان شما دچار این بیماری شده است، پیشنهاد می‌کنیم که به کلینیک مغز و اعصاب پزشک اول مراجعه کنید و از روند درمان بیماری آگاه شوید.
پست قبلی
پست بعدی
مننژیت یا سرسام بیماری‌ای است که در آن غشاها و مایع محافظ اطراف مغز و نخاع دچار التهاب و عفونت می‌شوند. این بیماری می‌تواند هر کسی را در هر رده سنی از نوزادان تا بزرگسالان مبتلا کند و محدود به گروه سنی خاصی نیست. مننژیت انواع مختلفی دارد و علل ابتلای آن می‌تواند ویروسی، باکتریایی، قارچی، انگلی یا غیرعفونی باشد.
از شایع‌ترین علائم مننژیت می‌توان به تب بالا، سفتی گردن، سردرد، گیجی، خواب‌آلودگی، تهوع و استفراغ، دردهای عضلانی و مفصلی، تشنج و بثورات قرمز یا بنفش روی پوست اشاره کرد. شدت و نوع علائم ممکن است با توجه به نوع مننژیت و وضعیت بیمار متفاوت باشد.
برای پیشگیری از مننژیت باید نکاتی مانند شستن مکرر و دقیق دست‌ها، عدم به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند مسواک و ظروف غذا، رعایت بهداشت در مصرف مواد غذایی، واکسیناسیون به موقع و مراقبت از سلامت عمومی مانند تغذیه سالم و استراحت کافی را رعایت کرد. واکسیناسیون به‌ویژه نقش مهمی در کاهش موارد ابتلا به مننژیت باکتریایی دارد.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید