تفاوت نوار مغزی با نقشه مغزی و کاربرد هر کدام

تشخیص بسیاری از بیماری‌ های مغز و اعصاب، با استفاده از نوار مغزی و نقشه مغزی انجام می‌شود. هر کدام از این تست‌ها اطلاعات کاربردی مهمی درباره عملکرد مغز ارائه می‌دهند. اما سؤال اصلی بسیاری از بیماران این است که آیا نوار مغزی همان نقشه مغزی است؟  بر خلاف عقیده بسیاری از افراد که این دو مورد را یکسان می‌دانند، باید بگوییم که نوار مغزی با نقشه مغزی متفاوت است. البته هدف هر دو کار، آشنایی و آگاهی از اطلاعات مغز است؛ اما برای کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند. بنابراین اگر می‌خواهید تفاوت نوار مغزی و نقشه مغزی را بدانید، در ادامه این مطلب از وبسایت کلینیک مغز و اعصاب پزشک اول همراه ما باشید.

نوار مغزی چیست؟

قبل از این که با فرق نقشه مغزی با نوار مغزی آشنا شوید، لازم است که تعریف هر کدام را به صورت جداگانه بدانید. نوار مغز یا EEG یکی از تست‌های برتر برای بررسی فعالیت‌های الکتریکی مغز است که مشکلات موجود در مغز را شناسایی می‌کند. این تست از راه اتصال الکترودهای مختلفی بر پوست سر انجام می‌شود و بدون درد است. اندازه‌گیری‌های این آزمایش به صورت ثبت امواج الکتریکی موجود در سر است که هر کدام اندازه و جهت خاصی دارند. پزشکان با تفسیر این امواج، حالت‌های مختلف بیماری را تفسیر و تشخیص می‌دهند.

از طرفی اطلاعات ثبت شده از نوار مغزی، خام است و تنها به حالت طول‌موج روی کاغذ چاپ می‌شود؛ بنابراین پزشکان، محاسبات ریاضی خاصی روی آن انجام نمی‌دهند. برای انجام تست نوار مغز، الکترودهایی را به پوست سر وصل می‌کنند که دیسک‌های فلزی کوچک و سیم‎های نازکی دارند. برای جلوگیری از تداخلات الکتریکی مربوط به انقباضات عضلانی، باید بیمار آرام دراز بکشد و در صورت تشخیص پزشک، چشمان خود را باز و بسته کند و نقش عمیق بکشد. مدت‌زمان انجام تست نوار مغذی، حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه است. جواب و ضبط آزمایش نوار مغزی را باید متخصص مغز و اعصاب انجام دهد و برای تشخیص نهایی، برای پزشک بیمار ارسال کند. 

از نوار مغزی در شناسایی چه بیماری‌ هایی استفاده می‌ شود؟

بعد از تمام‌شدن آزمایش نوار مغزی و چاپ امواج آن روی کاغذ، نوبت به بررسی و تجزیه‌وتحلیل نتایج آزمایش می‌رسد. اگر امواج ثبت شده در آزمایش منظم باشد، مشکل خاصی در مغز وجود ندارد؛ اما در صورت نامنظم‌بودن اشکال نوار مغز، اختلالات و مشکلات خاصی در عملکرد مغز دیده می‌شود که پزشک باید آن را تشخیص دهد. دقت این آزمایش به‌قدری زیاد است که حتی کوچک‌ترین اختلالات مغزی را هم نشان می‌دهد؛ بنابراین پزشک می‌تواند با استفاده از نوار مغزی، بیماری‌های زیر را تشخیص دهد:

• تومور مغزی 
• آسیب مغزی ناشی از ضربه به سر
• التهاب مغز یا همان آنسفالوپاتی
• اختلال خواب
• سکته مغزی
• اختلالات مربوط به تشنج
• آسیب‌های مربوط به سر
• مشکلات حافظه
• زوال عقل

البته پزشکان به‌غیراز این موارد، برای تأیید مرگ مغزی بیمارانی که در مدت طولانی به کما رفته‌اند و تشخیص سطح هوشیاری هم از نوار مغزی استفاده می‌کنند.

نقشه مغزی چیست؟

نکته دیگر برای تشخیص تفاوت نوار مغزی با نقشه مغزی، آشنایی با مفهوم کامل نقشه مغزی است. نقشه مغزی یا QEEG  یکی از تکنیک‌های علم اعصاب و روان است که بر اساس اطلاعات علمی و ویژگی‌های بیولوژیکی در نمایش‌های فضایی مغز اندازه‌گیری می‌شود. به بیان ساده‌تر در حالت طبیعی، تمامی سلول‌های مغزی یا نرون‌ها به‌وسیله جریان‌های الکتریکی با یکدیگر ارتباط دارند که این جریان، با استفاده از دستگاه‌های مخصوص اندازه‌گیری می‌شوند.

به این صورت که برای انجام نقشه مغزی، الکترودهایی روی قسمت‌های مختلف سر نصب می‌شود که با استفاده از آن‌ها، جریان‌های الکتریکی مغز به‌دقت ثبت و به دستگاه ارسال می‌شود. سپس در دستگاه مخصوص، جریان‌های الکتریکی در سطح مغز بادقت زیادی و با کمک عملیات ریاضی تجزیه‌وتحلیل می‌شوند. آنگاه با مقایسه این جریان‌ها با جامعه نرمال، تصویر رنگی با عنوان نقشه مغزی از دستگاه خارج می‌شود.

در تصویر رنگی خارج شده، قسمت‌های مختلف سر با رنگ‌های خاصی نمایش داده می‌شوند که هر کدام معنا و مفهوم مخصوص به خود را دارند. مثلاً قسمت‌هایی با رنگ سبز، فعالیت کاملاً طبیعی و نرمالی دارند و مشکلی در آن محل دیده نشده است. قسمت‌های نارنجی و قرمزرنگ، نشان‌دهنده فعالیت بیش از حد نرمال نورون‌های مغزی است و باعث ایجاد بیماری‌های مختلف است.

از طرفی برای آن قسمت‌هایی که رنگ آبی دارند، فعالیت بسیار کمتر از حد نرمال نورون‌های مغزی وجود دارد. طبیعتاً فعالیت بیش از اندازه و کمتر از حد نرمال نورون‌های مغز، مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورد؛ بنابراین نوروتراپیست، باید به‌دقت اطلاع مربوط به هر قسمت از نقشه مغزی را تجزیه‌وتحلیل کند و انواع اختلالات روانی را تشخیص دهد. برای اطلاعات بیشتر به مقاله نقشه مغزی چیست رجوع کنید.

نقشه مغزی در تشخیص چه بیماری‌ هایی کاربرد دارد؟

باتوجه‌به تصاویر ثبت شده از نورون‌های مغزی و نحوه فعالیت‌های تمامی قسمت‌های مغز، نوبت به تشخیص بیماری فرد می‌رسد. زمانی که پزشک نقاط متفاوت و ناهنجاری‌های موجود در مغز را کامل بررسی کرد، با استفاده از ارتباطات فیزیکی و انتقال‌دهنده‌های عصبی نامتعادل، بیماری‌های مختلفی از جمله موارد زیر را درمان و بررسی می‌کند:

• بیماری اختلال ADHD
• اضطراب و استرس 
• افسردگی 
• اوتیسم 
• پانیک 
• ناتوانی در یادگیری
• اختلال دوقطبی

توجه داشته باشید که نقشه مغزی، پیش‌بینی دقیقی درباره نتایج درمانی مختلف را ارائه می‌دهد؛ بنابراین با کمک داده‌های جمع‌آوری شده از نقشه مغزی، به درمان برخی از بیماری‌های دیگر هم کمک می‌شود.

تفاوت نوار مغزی با نقشه مغزی چیست؟

حال که تعریف و کاربرد هر دو آزمایش را مطالعه کردید، درک تفاوت نقشه مغزی و نوار مغزی برای شما آسان‌تر می‌شود. البته فراموش نکنید که جدای از تفاوت نوار مغزی و نقشه مغزی، هر دوی این آزمایش‌ها اطلاعات بسیار کاربردی و مهمی درباره عملکرد مغز را برای پزشکان فراهم می‌کنند. اما مهم‌ترین موارد درباره فرق نوار مغزی با نقشه مغزی، شامل موارد زیر می‌شود:

• اولین تفاوت EEG و QEEG در این است که نوار مغزی، فعالیت‌های الکتریکی مغز یا همان امواج نورون‌ها را ثبت می‌کند و بیشتر به فعالیت آن‌ها توجه دارد. درحالی‌که نقشه مغزی، بیشتر بر تجزیه‌وتحلیل آماری امواج مغز تمرکز دارد و آن را متناسب با سن و جنسیت افراد مشخص می‌کند.
• نوار مغزی تنها طول‌موج‌های مغز و اطلاعات خام را چاپ می‌کند؛ درحالی‌که اطلاعات ثبت شده در نقشه مغزی، به شکل تصاویر رنگی است که با جامعه نرمال مقایسه می‌شود.
• از نوار مغزی بیشتر برای بررسی و تشخیص مشکلات مربوط به مغز و عملکرد آن استفاده می‌شود؛ اما نقشه مغزی برای تشخیص اختلال‌ها و بیماری‌های مربوط به روان کاربرد دارد.
• برای انجام تست نوار مغزی باید به پزشک مغز و اعصاب یا متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید. ولی برای انجام نقشه مغزی باید به کلینیک نوروتراپی بروید؛ زیرا این کار را نوروتراپیست انجام می‌دهد.

سخن پایانی

باتوجه‌به تفاوت نوار مغزی با نقشه مغزی، اگر پزشکان هر کدام از این آزمایش‌ها را تجویز کنند، فرد باید به مرکز مخصوص به همان آزمایش مراجعه کند؛ چرا که نوار مغزی را پزشک مغز و اعصاب و نقشه مغزی را نوروتراپیست انجام می‌دهد؛ اما اگر می‌خواهید برای انجام هر دو آزمایش به یک مرکز معتبر مراجعه کنید، پیشنهاد می‌کنیم که به کلینیک مغز و اعصاب پزشک اول بروید. این کلینیک دستگاه‎های پیشرفته‌ای دارد و با کمک متخصصان پزشکی خبره، تشخیص‌های دقیقی را ارائه می‌دهد.

هدف اصلی این کلینیک درمانی، تشخیص کاملاً دقیق و تجویزهای درمانی استاندارد بیماران مغز و اعصاب است. همچنین اگر تابه‌حال تجربه استفاده از خدمات کلینیک پزشک اول را دارید، می‌توانید نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.