غش کردن یا سنکوپ یک وضعیت ناگهانی که اغلب به دلیل کاهش تأمین اکسیژن به مغز ایجاد می‌شود. این پدیده، با ازدست‌دادن ناگهانی و موقت هوشیاری، فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد. در مقاله تلاش شده است تا علل مختلف این وضعیت از جمله تشنج و صرع را بررسی کرده و به اهمیت تشخیص صحیح و درمان سریع این حالت پرداخته شود. ضرورت مراجعه به پزشک در صورت تکرار متعدد این اتفاق مورد تأکید قرار گرفته است. در این مقاله از پزشک مغز بیشتر در این مورد صحبت کرده‌‌ایم.
علائم غش کردن کدامند؟
غش کردن یک وضعیت ناگهانی است که ممکن است با ازدست‌دادن هوشیاری و تحولات دیگر همراه باشد. برخی از علائم شایع این اتفاق عبارت‌اند از:
- افت هوشیاری
- سرگیجه
- احساس سنگینی و ضعف در پاها و عدم حفظ وضعیت در حالت ایستاده
- تاری دید یا ازدست‌رفتن دید در اثر کاهش جریان خون به مغز
- خمیازه‌های طولانی
- کاهش تعداد تنفس یا حتی عدم تنفس
- افت ناگهانی فشارخون و ضعیف‌شدن نبض
- احساس گیجی، تهوع یا حتی استفراغ
- ازدست‌دادن تعادل و عدم توانایی در حفظ بدن
- لرزش، احساس گرما و تعریق
توجه داشته باشید که این علائم ممکن است متفاوت باشند و برخی افراد ممکن است تنها با یک یا چند نشانه روبرو شوند.
علت غش کردن چیست؟
سنکوپ اغلب به دلیل کاهش تأمین اکسیژن به مغز اتفاق می‌افتد، هرچند در غالب موارد، هیچ دلیل مشخصی نمی‌توان برای غش ذکر کرد. علاوه بر افسردگی و اضطراب، برخی از علل شایع غش کردن عبارت‌اند از:
- کاهش ناگهانی فشارخون و کاهش جریان خون به مغز
- بعضی از مشکلات قلبی مانند گرفتگی شریان‌ها، آریتمی‌ها یا عدم تعادل در ضربان قلب (نامنظم زدن ضربان قلب)
- مشکلاتی که باعث تنگی یا انسداد عروق مغزی می‌شوند مثل آترواسکلروزیس
- هر چیزی که باعث کمبود اکسیژن در محیط یا در بدن می‌شود مثل بیماری‌های مزمن ریوی
- مشکلات نوروترانسمی یا عواملی که بر انتقال پیام‌های عصبی در مغز تأثیر دارند
- دیابت و کاهش قند خون
- استرس، ترس یا وضعیت‌های خاص
- درد شدید یا حتی دیدن چیزهای ترسناک
- برخی صدمات روحی مثل حملات پنیک
- مصرف مواد مخدر، الکل یا برخی از داروها از جمله داروهای کاهش فشارخون، افسردگی
- گرما و فعالیت بیش از حد در گرما
- دهیدراته شدن یا کم‌آبی بدن
- ایستادن‌های طولانی یا تغییرات ناگهانی در وضعیت ایستایی بدن
- سرفه‌های شدید یا خنده بیش از حد
- فشار بیش از حد در هنگام مدفوع کردن
دلیل غش کردن کودکان چیست؟
سنکوپ در کودکان می‌تواند به دلیل عوامل متنوعی رخ دهد. در این سن، سیستم عصبی و قلبی عروقی کودکان هنوز درحال‌رشد و توسعه است، بنابراین علت غش کردن آنها نیز می‌تواند متفاوت باشد. برخی از دلایل شایع این اتفاق در کودکان شامل موارد زیر می‌شوند:
- مواجهه با موقعیت‌های ترسناک یا استرس‌زا
- فعالیت‌های بدنی شدید؛ مانند دویدن یا بازی‌های فعال
- کم‌آبی بدن که رایج‌ترین علت غش رفتن کودکان است.
- انسداد ریه یا مسیرهای هوایی
- کم‌خوابی
- درد
- گرما
- دوش‌گرفتن با آب گرم
- مشکلات قلبی یا عروقی
انواع سنکوپ: غش کردن چند نوع دارد؟
غش کردن انواع مختلفی دارد که می‌تواند به علت عوامل مختلفی اتفاق بیفتد. برخی از انواع رایج سنکوپ به شرح زیر هستند:
سنکوپ وازوواگال (Vasovagal Syncope)
سنکوپ وازوواگال یا غش عصبی یک نوع رایج از سنکوپ است که به دلیل واکنش غیرعادی بین سیستم عصبی و قلبی ایجاد می‌شود. در این نوع سنکوپ، پاسخ عصبی باعث کاهش فشارخون و تغییرات در ضربان قلب می‌شود. این اتفاقات معمولاً در شرایط استرس‌زا، ترس، ضربات عاطفی یا درگیری با موقعیت‌های ناراحت‌کننده رخ می‌دهد. علائم ممکن شامل ازدست‌دادن هوشیاری، سرگیجه و تهوع هستند.
سنکوپ وضعیتی (Situational Syncope)
سنکوپ وضعیتی در واکنش به شرایط یا وضعیت‌های خاصی اتفاق می‌افتد. این نوع غش کردن ممکن است به دلیل فعالیت‌های خاصی مانند سرفه یا خنده بیش از حد، استفراغ، تنش شدید، فشارآوردن در حین اجابت مزاج یا ایستادن به مدت طولانی باشد. علت این نوع سنکوپ معمولاً مستقیماً با فعالیت یا وضعیت خاصی که آن را ایجاد می‌کند، مرتبط است.
سنکوپ سینوس کاروتید (Carotid Sinus Syncope)
این نوع سنکوپ به دلیل فعال‌تر شدن بیش از حد سینوس کاروتید (منطقه‌ای در گردن که فشارخون را کنترل می‌کند) ایجاد می‌شود. اغلب این سنکوپ در اثر انحنای بیش از حد گردن، فشار به گردن، چرخاندن سر به یک طرف یا حتی با دست‌زدن به نقطه حساس در گردن رخ می‌دهد. این اقدامات می‌توانند منجر به کاهش فشارخون و غش کردن شوند.
هنگامی که یک فرد غش می کند چکار کنیم؟
هنگامی که یک فرد غش می‌کند، مهم‌ترین اقدامات شما باید در جهت حفظ ایمنی او باشد. اگر امکان دارد، فرد را به طور ایمن در وضعیت نشسته قرار دهید و سرش را مابین زانوهای او قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که مسیرهای هوایی فرد باز است تا اکسیژن به مغز برسد. برای این کار می توانید یقه لباسش را باز کنید یا لباس های تنگ او را از بدن خارج کرده یا شل کنید. محیط خنک یا دادن یک نوشیدنی خنک هم می تواند در بهبود وضعیت فرد غش کرده مفید باشد.
درصورتی‌که فرد برای چند دقیقه هوشیار نشود یا نفس‌کشیدن او با مشکل مواجه شده، تماس با اورژانس ضروری است. یادداشت‌برداری از زمان شروع غش، نحوه حرکت‌های بدنی فرد و هر علامت یا علت قابل‌توجه دیگر، می‌تواند برای پزشک مفید باشد. باید توجه داشته باشید که همواره مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مسائل بهداشتی مهم است، بنابراین هنگام مواجهه با حوادثی مانند غش، کمال دقت و سرعت در اخذ کمک‌های پزشکی اورژانسی امری حیاتی است.
چه زمانی پس از غش کردن به دکتر مراجعه کنیم؟
پس از غش کردن، مراجعه به دکتر بستگی به مدت و شدت حمله و نوع علائم دارد. اگر این رخداد در فرد بسیار کوتاه باشد و او به‌سرعت به هوش بیاید و بدون مشکلات به زندگی خود ادامه دهد، ممکن است نیازی به مراجعه فوری به دکتر نباشد. اما اگر حمله طولانی‌تر باشد، به‌ویژه اگر بیش از چند دقیقه ادامه داشته باشد یا اگر فرد دچار علائم نگران‌کننده‌ای مثل نبض ضعیف، درد قفسه سینه، ناراحتی مفصلی، گیجی شدید یا تغییرات ناگهانی در رنگ پوست یا بی‌هوشی مکرر باشد، حتماً باید به دکتر مراجعه شود.
همچنین، اگر این بیماری در افراد باردار، افراد مسن یا افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، دیابت یا افرادی که داروهای فشارخون مصرف می‌کنند، اتفاق می‌افتد؛ توصیه می‌شود که این افراد هر چه سریع‌تر به دکتر مراجعه کنند تا علت واقعی حمله بررسی شود و درمان مناسب انجام گیرد. در ضمن اگر در حین انجام فعالیت فیزیکی غش کنید (بدون هیچ‌گونه استفاده از مواد مخدر یا ترکیباتی که می‌توانند به‌عنوان عامل مستقیم ایجادکننده غش باشند)، حتماً نیاز به ارزیابی پزشکی دارید.
چه آزمایش هایی پس از غش کردن از بیمار گرفته می شود؟
پس از غش کردن، پزشک ممکن است تعدادی آزمایش متناسب با شرایط و سابقه بیماری فرد را تجویز کند تا علت و مشکلات مرتبط با حمله را تشخیص دهد. آزمایش‌های عمومی شامل چک‌کردن سطوح گلوکز یا قند خون، الکترولیت‌ها و کارایی کلی کلیه و کبد می‌شود. سی تی اسکن، اندازه‌گیری فشارخون و نظارت بر ضربان قلب نیز بخشی از ارزیابی است. برخی از آزمایش‌های خاص ممکن است شامل:
- اکوکاردیوگرافی (ECG) برای نمایش فعالیت الکتریکی قلب و تشخیص آریتمی‌ها یا ناهنجاری‌های قلبی
- الکتروانسفالوگرافی (EEG) برای بررسی فعالیت مغزی
- آزمایشات فشارخون و اندازه‌گیری فشارخون
- هولت مانیتورینگ برای ثبت فعالیت قلب در یک بازه زمانی معین..
چگونه از غش کردن پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از غش کردن، ایجاد سبک زندگی سالم و انجام اقداماتی که ممکن است عوامل مستعدکننده را کاهش دهند، اهمیت دارد. برخی از این اقدامات پیشگیرانه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- توسعه عادات سبک زندگی سالم از جمله مصرف منظم آب برای جلوگیری از افت فشارخون، انجام فعالیت‌های ورزشی و کنترل استرس با تکنیک‌هایی مانند یوگا
- اجتناب از تغییرات ناگهانی وضعیت بدن مثل ایستادن ناگهانی یا حرکات ناگهانی
- مصرف مرتب داروها مخصوصاً درصورتی‌که دارای مشکلات قلبی یا فشارخون باشید
- انتخاب یک رژیم غذایی سالم که شامل مواد مغذی مختلف باشد و خودداری از مصرف زیاد قند و نمک
- حفظ یک روند خواب منظم و اختصاص وقت کافی به استراحت
- اجتناب از گرمای شدید و استفاده از وسایل خنک‌کننده در مواجهه با گرما یا محیط‌های گرم
- پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر
- نشستن در صورت بروز علائم هشداردهنده و قراردادن سر مابین زانوهای خودخود
آیا دارویی برای جلوگیری از سنکوپ وجود دارد؟
برای جلوگیری از سنکوپ و درصورتی‌که مشکل زمینه‌ای خاصی وجود نداشته باشد، در برخی موارد از داروها استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، در مواردی که سنکوپ با تنش ناشی از واکنش وازوواگال رخ می‌دهد، متخصص مغز و اعصاب ممکن است برخی داروها را تجویز کند.
داروهایی مانند بتابلاکرها (beta-blockers) که روی سیستم عصبی و قلبی تأثیر مثبت دارند یا داروهایی که فشارخون را تنظیم می‌کنند ممکن است به‌عنوان راهکارهای پیشگیری در نظر گرفته شوند. همچنین، در برخی موارد می‌توان از داروهای افزایش حجم خون (مثل فلوئیدها) در مواقع خاصی استفاده کرد. هرچند که داروها ممکن است در پیشگیری از سنکوپ مؤثر باشند، اما تجویز و مصرف آنها باید تحت‌نظر پزشک باشد.
جمع‌بندی
سنکوپ که معمولاً به‌عنوان غش شناخته می‌شود، ازدست‌دادن موقت هوشیاری است که اغلب به دلیل کاهش ناگهانی اکسیژن‌رسانی به مغز رخ می‌دهد. این وضعیت ممکن است ناشی از علل مختلفی از جمله کاهش فشارخون، مشکلات قلبی، اختلالات عروقی یا کمبود اکسیژن باشد. علائم این حالت شامل ازدست‌دادن هوشیاری، سرگیجه، تاری دید و... می‌شوند. انواع مختلفی از سنکوپ کردن وجود دارد که هر کدام محرک‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارند.
هنگامی که فردی غش را تجربه می‌کند، اطمینان از ایمنی او بسیار مهم است. قراردادن او در وضعیت نشسته، نظارت بر علائم حیاتی و اجتناب از خطرات احتمالی از جمله اقدامات اولیه‌ای است که توصیه می‌کنیم انجام دهید. در صورت تکرار حملات یا وجود مشکلات زمینه‌ای، مراجعه به پزشک و انجام تست‌های تشخیصی ضروری است تا علت این وضعیت در کلینیک مغز و اعصاب بررسی شده و درمان مناسب اجرا گردد.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید