تومور مغزی چیست؛ انواع و روش های درمان تومور سر

یکی از انواع بیماری های مغز و اعصاب، تومور مغزی است.امروزه بیش از 150 تومور (رشد غیر طبیعی و غیر قابل کنترل سلول‌های مغز) شناخته شده است که می‌توان آن‌ها را براساس محل ایجاد و نوع سلول تقسیم‌بندی کرد. در این مقاله، به طور مفصل درباره اینکه تومور مغزی چیست و چه انواعی دارد، صحبت خواهیم کرد و در پایان، انواع روش‌های تشخیص و درمان آن را بیان می‌کنیم.

تومور مغزی چیست؟

توده سر یا تومور به رشد بیش از اندازه و غیر طبیعی سلول‌ها در مغز گفته می‌شود. مغز که از حیاتی‌ترین اعضای بدن انسان است و وظیفه کنترل سایر اندام‌ها را بر عهده دارد، داخل جمجمه که فضای محدودی است قرار گرفته است. بنابراین هر گونه رشد و فعالیت غیر طبیعی سلول‌ها در این بخش، باعث افزایش فشار به مغز و بروز مشکل در عملکرد فرد می‌شود. به همین دلیل باید به موقع شناسایی و درمان شود. توده در سر انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

انواع تومور مغزی کدامند؟

انواع غده در سر به دو دسته کلی اولیه و ثانویه تقسیم بندی می‌شوند که در صورت مشاهده علائم هر کدام باید هرچه زودتر به دکتر متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید. در ادامه به توضیح انواع توده سر پرداخته‌ایم:

تومور مغزی اولیه

منشا این تومورها در خود مغز است و ممکن است در قسمت‌های مختلف مغز همچون سلول‌های مغز، سلول‌های عصبی، غشای اطراف مغز و غدد ظاهر شود. در واقع این نوع تومور درون یا روی بافت‌های مغز یا بافت‌های احاطه‌کننده مغز ایجاد می‌شود. تومورهای اولیه مغز را می‌توان به دو دسته گلیال که درون یا روی سلول‌های غیر نورونی ایجاد می‌شوند و غیر گلیال که درون یا روی ساختارهای مغز مانند اعصاب (متشکل از نورون)، رگ‌های خونی و غدد ایجاد می‌شوند، تقسیم‌بندی کرد. همچنین تومورهای اولیه می‌توانند تومور مغزی خوش خیم یا بدخیم باشند. 

توده سر اولیه خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. انواع تومور مغزی اولیه عبارتند از: 

1. گلیوم (Glioma)

گلیوم‌ها تومورهایی هستند که از سلول‌های گلیال (سلول‌های پشتیبان در سیستم عصبی مرکزی) منشا می‌گیرند. این تومورها به چندین نوع تقسیم می‌شوند، شامل آستروسایتوما، الیگودندروگلیوما و گلیوبلاستوما. گلیوبلاستوما (GBM) بدخیم‌ترین نوع گلیوم است و رشد سریعی دارد. گلیوم‌ها معمولاً در مغز، اما گاهی در نخاع ایجاد می‌شوند و می‌توانند علائمی چون سردرد، تشنج و اختلالات عصبی ایجاد کنند. درمان آن‌ها شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی است.

2. مننژیوم (Meningioma)

مننژیوم‌ها تومورهایی هستند که از سلول‌های مننژ (غشاهای پوشاننده مغز و نخاع) منشا می‌گیرند. این تومورها اغلب خوش‌خیم هستند و رشد آهسته‌ای دارند، اما می‌توانند به علت فشار آوردن به بافت‌های مجاور علائم بالینی ایجاد کنند. مننژیوم‌ها در زنان شایع‌تر هستند و معمولاً با جراحی و در برخی موارد پرتودرمانی درمان می‌شوند.

3. شوانوما (Schwannoma)

شوانوما، که به نام نورینوم آکوستیک یا شوانوما وستیبولار نیز شناخته می‌شود، توموری است که از سلول‌های شوان (سلول‌های پشتیبان عصب‌های محیطی) منشا می‌گیرد. این تومورها غالباً در عصب وستیبولار (عصب تعادلی) ایجاد می‌شوند و می‌توانند علائمی چون کاهش شنوایی، وزوز گوش و مشکلات تعادلی ایجاد کنند. درمان شامل جراحی و در برخی موارد پرتودرمانی است.

4. آدنوم هیپوفیز (Pituitary Adenoma)

آدنوم‌های هیپوفیز تومورهایی هستند که از غده هیپوفیز (غده کوچکی در قاعده مغز) منشا می‌گیرند. این تومورها معمولاً خوش‌خیم هستند، اما می‌توانند بر تولید هورمون‌های بدن تاثیر بگذارند. آدنوم‌های هیپوفیز می‌توانند باعث علائمی چون اختلالات بینایی، سردرد و تغییرات هورمونی شوند. درمان آن‌ها شامل جراحی، دارو درمانی و در برخی موارد پرتودرمانی است.

5. مدولوبلاستوما (Medulloblastoma)

مدولوبلاستوما نوعی تومور بدخیم مغزی است که بیشتر در کودکان ایجاد می‌شود و از سلول‌های نارس در بخش خلفی مغز (بخش مغزچه) منشا می‌گیرد. این تومور رشد سریعی دارد و می‌تواند به سایر قسمت‌های مغز و نخاع گسترش یابد. درمان شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی است. مدولوبلاستوما علائمی چون سردرد، تهوع و مشکلات تعادلی ایجاد می‌کند.

6. کرانیوفارنژیوم (Craniopharyngioma)

کرانیوفارنژیوم توموری نادر و معمولاً خوش‌خیم است که از بقایای اپیتلیال کیسه راثکه در نزدیکی غده هیپوفیز منشا می‌گیرد. این تومور اغلب در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد و می‌تواند باعث اختلالات هورمونی و بینایی شود. درمان معمولاً شامل جراحی و در برخی موارد پرتودرمانی است.

تومور مغزی ثانویه

تومور ثانویه یا متاستاتیک به توموری گفته می‌شود که در بخش‌های دیگری از بدن مانند سینه‌ها یا ریه‌ها ایجاد می‌شود و معمولا از طریق جریان خون به سوی مغز مهاجرت می‌کند. این امر با نام متاستاز مغز شناخته می‌شود. سرطان‌هایی که می‌توانند باعث متاستاژ شوند، عبارتند از: سرطان ریه، سرطان پستان، سرطان کلیه و سرطان پوست.

این نوع تومور، بدخیم و سرطانی محسوب می‌شود. نزدیک به 40% از بیماران مبتلا به سرطان ریه دچار تومورهای ثانویه مغزی می‌شوند. در گذشته، افرادی که دچار چنین تومورهایی بودند، تنها چند هفته زنده می‌ماندند؛ ولی، اکنون با کمک روش‌های درمانی جدید، چنین افرادی می‌توانند چندین سال زنده بمانند.

سیستم درجه بندی تومور مغزی به چه شکل است؟

متخصصان آسیب‌شناسی نمونه بیوپستی را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند و سپس از سیستم درجه‌بندی تومور مغزی سازمان جهانی بهداشت برای مشخص کردن شدت آن استفاده می‌کنند. در ادامه، به ویژگی‌های هر یک از درجه‌های این سیستم می‌پردازیم:

• درجه 1: خوش‌‌خیم، غیر سرطانی و سرعت رشد کم. این نوع تومور در زیر میکروسکوپ تقریبا طبیعی به نظر می‌رسد. افراد بزرگسال معمولا به‌ندرت به این نوع تومور مبتلا می‌شوند.
• درجه 2: سرعت رشد نسبتا کم. در برخی اوقات، به بافت‌های طبیعی مجاور گسترش می‌یابد و بدتر می‌شود. این نوع تومور در زیر میکروسکوپ کمی غیر طبیعی به نظر می‌رسد.
• درجه 3: بدخیم و سرطانی. این نوع تومور سلول‌های غیر طبیعی تولید می‌کند و به بخش‌های سالم مجاور گسترش می‌یابد. این نوع تومور در زیر میکروسکوپ غیر طبیعی دیده می‌شود.
• درجه 4: بدخیم، تهاجمی‌ترین و سرعت رشد زیاد. این نوع تومور سلول‌های غیر طبیعی تولید می‌کند و به‌آسانی به قسمت‌های طبیعی مجاور گسترش می‌یابد. همچنین دارای ظاهری بسیار غیر طبیعی در زیر میکروسکوپ است. همچنین رگ‌های خونی جدیدی را ایجاد می‌کند تا سرعت رشد خود را حفظ کند. بخش‌هایی با سلول‌های مرده (نکروز) در مرکز این نوع تومور دیده می‌شود.

آستروسیتوم پیلوسیتیک، کرانیوفارژیوم، گانگلیوسیتوم، گانگلیوگلیوما از انواع تومورهای مغزی درجه 1، آستروسیتومای منتشر، پینئوبلاستوما و الیگودندروگلیوما از انواع تومور درجه 2، آستروسیتومای آناپلاستیک، اپاندیموم آناپلاستیک و الیگودندروگلیوم آناپلاستیک از انواع تومور درجه 3 و گلیوبلاستوم مولتی‌فرم (GBM)، پینئوبلاستوما و مدولوبلاستوما از انواع تومورهای مغزی درجه 3 به شمار می‌روند.

آیا همه تومور‌های مغزی سرطانی هستند؟

همه سرطان‌های مغزی تومور هستند؛ ولی، همه تومورهای مغزی سرطانی محسوب نمی‌شوند. به این نوع تومورهای غیر سرطانی، تومورهای خوش‌خیم گفته می‌شود. تومورهای خوش‎‌خیم مانند مننژیوم، شوانوم دهلیزی و آدنوم هیپوفیز به‌کندی رشد می‌کنند و به‌ندرت به بخش‌های دیگر گسترش می‌یابند. به خاطر داشته باشید که تومورهای خوش‌خیم نیز می‌توانند خطرناک باشند. آن‌ها می‌توانند به بخش‌هایی از مغز آسیب برسانند، روی عملکرد فرد تأثیر قابل توجهی بگذارنند و حتی زندگی فرد را تهدید کنند.

علائم تومور مغزی کدامند؟

علائم تومور مغزی به اندازه، مکان و سرعت رشد (درجه تومور) آن بستگی دارد. اگر به یکی از انواع تومور در مغز مبتلا باشید، ممکن است با علائم زیر روبرو شوید:

• سردرد یا فشار در سر که هنگام بیدار شدن در صبح‌ها بدتر می‌شود یا فرد را از خواب بیدار می‌کند. هنگامی که افراد دراز می‌کشند، فشار در مغز افزایش می‌یابد و علائم تومور ممکن است بدتر شود.
• سردردی که اغلب احساس می‌شود و به نظر می‌رسد شدید است.
• سردردهایی شبیه سردردهای تنشی یا میگرنی
• حالت تهوع یا استفراغ
• مشکلات مرتبط به چشم مانند تاری دید و دوبینی
• بی‌حسی در بازو یا پا
• مشکل در حفظ تعادل به علت نزدیک بودن تومور به ساقه مغز
• اختلال گفتاری
• احساس خستگی شدید
• گیجی
• مشکلات حافظه
• مشکل در اجرای دستورات ساده
• تغییرات شخصیتی یا رفتاری
• تشنج به علت ایجاد تومور روی سطح مغز
• مشکلات شنوایی
• سرگیجه
• احساس گرسنگی شدید و افزایش وزن

سردردها از شایع‌ترین علائم تومورهای مغزی به شمار می‌روند. نیمی از افرادی که دچار این بیماری هستند، این علامت را تجربه می‌کنند.با مراجعه به پزشک مغز و اعصاب یا متخصص سردرد و انجام معاینات لازم، نوع سردرد تشخیص داده می شود. ولی به طور کلی اگر تومور سر به سلول‌های سالم اطراف خود فشار وارد کند یا باعث تورم در مغز شود و به تبع آن، فشار درون مغز را افزایش دهد، فرد دچار سردرد می‌شود. اگر تومورها در پشت سر باشند، افراد مبتلا ممکن است علاوه بر سردرد، گردن‌درد را نیز تجربه کنند. همچنین اگر تومور در جلوی سر باشد، سردرد ممکن است شبیه به درد چشم یا درد سینوس به نظر برسد.

علائم تومورهای مغزی در بخش‌های مختلف مغز عبارت‌اند از:

• تومورهای بخش جلوی مغز: لوب‌های پیشانی که کنترل‌کننده تفکر و حرکت هستند، در این بخش واقع شده‌اند. اگر تومور در این ناحیه باشد، ممکن است علائمی مانند مشکل در حفظ تعادل، مشکل در راه رفتن و تغییرات شخصیتی مانند فراموشی و علاقه نداشتن به فعالیت‌های روزمره را تجربه کنید.
• تومورهای بخش مرکز مغز: لوب آهیانه‌ای که به پردازش اطلاعاتی درباره لمس، چشایی، بویایی، بینایی و شنوایی کمک می‌کند، در این بخش قرار دارد. اگر تومور در این بخش باشد، با مشکلاتی مرتبط با این حواس مانند مشکلات بینایی و شنوایی روبرو خواهید شد.
• تومورهای بخش پشت سر: لوب‌های پس‌سری کنترل‌کننده بینایی هستند. اگر تومور در این لوب‌ها باشد، ممکن است باعث از دست دادن بینایی شود.
• تومورهای بخش تحتانی مغز: لوب‌های این بخش، خاطرات و حواس را پردازش می‌کنند؛ بنابراین، اگر تومور در این بخش باشد، بیمار با مشکلات حافظه روبرو خواهد شد.

اگر دچار تومور مغزی خوش‌خیم یا غیر سرطانی باشید، ممکن است در ابتدا متوجه علائم آن نشوید. علائم این نوع تومور ممکن است پس از چند ماه یا چند سال بدتر شوند. علائم تومور سرطانی به‌سرعت طی چند روز یا چند هفته بدتر می‌شوند.

علائم تومور مغزی در نوجوانان

نشانه‌ها و علائم تومور مغزی در نوجوانان عبارت‌اند از:

• سردرد: بسیاری از نوجوانانی که دچار تومور هستند، سردردهایی را پیش از تشخیص آن تجربه می‌کنند. البته به خاطر داشته باشید که سردرد بسیاری از نوجوانان ناشی از غده و توده مغزی نیست. اگر سردرد فرزندتان در صبح‌ها بدتر می‌شود، حتما او را به دکتر مغز و اعصاب ببرید.
• حالت تهوع و استفراغ: حالت تهوع و استفراغ از علائم متداول آنفولانزا یا بیماری‌های مشابه آنفولانزا محسوب می‌شوند؛ ولی، در برخی اوقات، این علائم ممکن است به علت تومور در مغز مشاهده شوند. اگر این علائم با سردرد همراه شوند یا برطرف نشوند، حتما با فرزند خود به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.
• بی‌خوابی: بی‌خوابی معمولا نشانه تومور نیست؛ ولی، اگر نوجوان شما بی‌حال یا بسیار خواب‌آلود است، به مطب پزشک مراجعه کنید.
• مشکلات بینایی، شنوایی و گفتاری: با توجه به محل تومور در مغز، فرزند شما ممکن است با مشکلات بینایی، شنوایی و گفتاری روبرو شود. اگر تغییر ناگهانی در بینایی، شنوایی یا گفتار فرزند خود مشاهده کرده‌اید، بهتر است به مطب پزشک بروید.
• تغییرات شخصیتی: تغییرات شخصیتی به‌ندرت ناشی از تومور در مغز هستند. اگر تغییرات شخصیتی ناگهانی یا شدید هستند، با پزشک نوجوان خود تماس بگیرید.
• تشنج: موارد بسیاری مانند خندیدن می‌توانند محرک تشنج در نوجوانان باشند. اگر نوجوان شما دچار تشنج می‌شود، در اولین فرصت او را به مطب پزشکی باتجربه ببرید و این علامت را به‌هیچ‌وجه نادیده نگیرید.

مطالعه بیشتر: متخصص تشنج

علت تومور مغزی چیست؟

پزشکان نمی‌دانند چرا برخی از سلول‌ها به تومور مغزی تبدیل می‌شوند. ابتلا به سرطان‌هایی که از بخش‌های دیگر بدن پخش می‌شوند و قرار گرفتن در معرض برخی از تشعشعات قوی می‌توانند خطر ابتلا به تومورها را افزایش دهند. منظور ما از تشعشعات قوی، تشعشعاتی مانند پرتودرمانی برای سرطان و پرتوهای ناشی از بمب اتمی هستند که می‌توانند به دی‌ان‌ای سلول‌ها آسیب برسانند. تاکنون هیچ تحقیقی نتوانسته است ثابت کند که تومورها، ناشی از تشعشعات تلفن همراه و امواج رادیویی هستند.

پزشکان تصور می‌کنند هنگامی که ژن‌های خاصی در کروموزوم‌های یک سلول آسیب ببینند و دیگر به‌درستی عمل نکنند، فرد دچار تومور مغزی می‌شود. این ژن‌ها سرعت تقسیم سلول را تنظیم می‌کنند و ژن‌های برطرف‌کننده نقص‌های ژن‌های دیگر را ترمیم می‌کنند. در برخی اوقات، آسیب این ژن‌های خاص ممکن است مادرزادی باشد. همچنین زمانی که مکانیسم‌های داخلی سلول برای بررسی سرعت تقسیم سلول آسیب ببینند، ممکن است سلول به تومور تبدیل شود.

سیستم ایمنی بدن می‌تواند سلول‌های غیر طبیعی را تشخیص دهد و از بین ببرد. تومورها ممکن است مواد شیمیایی خاصی را تولید کنند و اجازه ندهند سیستم ایمنی بدن آن‌ها را تشخیص دهد. توموری که به‌سرعت در حال رشد است، به اکسیژن و مواد مغذی بیشتری در مقایسه به سلول‌های عادی نیاز دارد. این تومور می‌تواند موادی به نام فاکتورهای رگ‌زایی تولید کند و سرعت رشد رگ‌های خونی را برای دریافت مواد مغذی بیشتر افزایش دهد.

روش های درمان تومور مغزی

تومورهای مغزی (خوش‌خیم و حتی بدخیم) را می‌توان با جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی درمان کرد. با مراجعه به کلینیک مغز و اعصاب و استفاده از روش‌هایی مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی بیشتر برای درمان تومورهای بدخیم استفاده می‌شوند. تنها پزشک می‌تواند بهترین روش درمانی را با توجه به سلامت کلی شما و ویژگی‌های تومور شما مانند نوع، اندازه، درجه و محل آن به شما توصیه کند. گاهی اگر تومور کوچک و غیر سرطانی باشد و علائمی ایجاد نکند، ممکن است نیازی به درمان فوری نداشته باشد.

عمل جراحی تومور مغزی

در انواع عمل جراحی تومور مغزی، هدف جراح مغز و اعصاب این است که تومور را تا جایی که امکان دارد و بدون آسیب رساندن به بافت‌های مغزی بردارد تا علائم بیمار کاهش یابند. گاهی تومورها کوچک هستند و به‌آسانی می‌توان آن‌ها را از بافت مغزی اطرافشان به‌صورت کامل جدا کرد؛ ولی، گاهی نزدیک بخش مهمی از مغز هستند و عمل جراحی ممکن است خطرناک باشد. انواع عمل جراحی تومور مغزی عبارت‌اند از:

• یکی از متداول‌ترین انواع عمل جراحی برای برداشتن تومورهای سرطانی و خوش‌خیم، کرانیوتومی است. پیش از عمل جراحی، مغز شما بی‌حس می‌شود تا هیچ چیزی را احساس نکنید. در این عمل جراحی، جراح ابتدا استخوان جمجمه بیمار را با کمک دریل برش می‌دهد تا به تومور دسترسی پیدا کند. سپس تا جایی که امکان دارد آن را با ابزاری خاص بر می‌دارد یا آن را با لیزر از بین می‌برد. در پایان عمل جراحی، استخوان جمجمه برش‌داده‌شده را در جای خود قرار می‌دهد.
• در جراحی اندوسکوپی، جراح یک لوله بلند و نازک به نام اندوسکوپ را درون مغز قرار می‌دهد. اندوسکوپ دارای دوربینی کوچک است که تصاویری از مغز را به جراح نشان می‌دهد. جراح ابزارهایی را درون این لوله وارد می‌کند تا تومورها را بردارد. از این نوع جراحی اغلب برای برداشتن تومورهای هیپوفیز استفاده می‌شود. برای برداشتن این نوع تومور، جراح اندوسکوپ را از طریق بینی و سینوس وارد مغز می‌کند. گاهی جراح ممکن است سوراخی را درون جمجمه ایجاد کند و اندوسکوپ را درون بافت مغزی قرار دهد.

انواع عمل جراحی برای برداشتن تومور، با عوارض جانبی همراه هستند. عفونت، خونریزی، لخته خونی و آسیب به بافت مغز از عوارض جانبی این جراحی‌ها به شمار می‌روند. با توجه به محل تومور، بیمار ممکن است پس از عمل جراحی با عوارض جانبی دیگری روبرو شود. برای مثال، اگر تومور نزدیک اعصاب چشم باشد، بیمار ممکن است بینایی خود را از دست بدهد. همچنین اگر تومور روی اعصاب مربوط به شنوایی باشد، بیمار ممکن است شنوایی خود را از دست بدهد.

پرتو درمانی تومور مغزی

پزشک ممکن است از شما بخواهد 5 بار در هفته به مدت 2 تا 6 هفته در جلسات پرتودرمانی شرکت کنید. در پرتودرمانی تومور مغزی، از پرتوهای انرژی‌های قدرتمندی مانند اشعه ایکس و پروتون‌ها برای از بین بردن سلول‌های تومور استفاده می‌شود. پرتوهای پروتون می‌توانند سلول‌های تومور با دقت بیشتری هدف قرار دهند و آسیب کمتری به بافت‌های سالم مجاور برسانند؛ بنابراین، اگر تومورها به بخش‌های مهم مغز نزدیک باشند، از پروتون‌ها برای پرتودرمانی استفاده می‌شود.

اغلب تنها ناحیه دارای تومور با دستگاه پرتودرمانی هدف قرار داده می‌شود؛ ولی، اگر تومورهای بسیاری در مغز وجود داشته باشند، تمام بخش‌های مغز به پرتودرمانی نیاز دارند. معمولا برای درمان سرطان‌هایی که از بخش‌های دیگر بدن به مغز گسترش می‌یابند، از این نوع پرتودرمانی استفاده می‌شود.

عوارض جانبی پرتودرمانی برای تومورها به نوع و دوز پرتو دریافت‌شده بستگی دارد. خستگی، سردرد، از دست دادن حافظه، تحریک پوست سر و از دست دادن مو از متداول‌ترین عوارض جانبی پرتودرمانی در طول جلسه یا پس از جلسه محسوب می‌شوند.

شیمی درمانی تومور مغزی

شیمی‌درمانی برای درمان سرطان مغز و تومورهای خوش‌خیم (مانند برخی از تومورهای کودکان، لنفوم‌ها و برخی از الیگودندروگلیوماها) استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که شیمی‌درمانی می‌تواند طول عمر حدود 20% از بیماران مبتلا به بدترین تومورهای اولیه را افزایش دهد. بهتر است بدانید که پزشکان نمی‌توانند پیش‌بینی کنند شیمی‌درمانی به بهبود کدام بیماران کمک خواهد کرد؛ بنابراین، برخی از بیماران تصمیم می‌گیرند به علت عوارض جانبی احتمالی مانند حالت تهوع، استفراغ و از دست دادن مو در جلسات شیمی‌درمانی شرکت نکنند.

در شیمی‌درمانی، از داروهای قوی برای از بین بردن سلول‌های تومور استفاده می‌شود. داروهای شیمی‌درمانی ممکن است به شکل قرص به بیمار داده شوند یا به درون رگ تزریق شوند. در برخی اوقات، داروی شیمی‌درمانی از طریق جراحی درون بافت مغز قرار داده می‌شود. هدف داروهای دیگر شیمی‌درمانی ممکن است جلوگیری از رشد بیشتر تومور باشد. برای مثال، از داروی اصلاح‌کننده رشدی به نام تاموکسیفن برای متوقف‌سازی رشد تومورهای سرطان سینه استفاده می‌شود.

راه های تشخیص تومور مغزی

انواع روش‌های تشخیص تومورهای موجود در مغز عبارت‌اند از:

• معاینه عصبی: در معاینه عصبی، بخش‌های مختلف مغز آزمایش می‌شود تا اطلاعاتی از نحوه عملکرد آن‌ها به دست آید. برای مثال، بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی، قدرت و رفلکس (واکنش غیر ارادی) بیمار بررسی می‌شود. به خاطر داشته باشید که معاینه عصبی نمی‌تواند تومورها را تشخیص دهد؛ ولی، اگر مشکلی در هر یک از موارد ذکرشده باشد، به پزشک کمک می‌کند بفهمد کدام بخش از مغز مشکل دارد.
• سی تی اسکن سر: این آزمایش که با نام اسکن توموگرافی کامپیوتری نیز شناخته می‌شود، از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر استفاده می‌کند. پزشک با کمک تصاویر سی تی اسکن می‌تواند مشکلات درون و اطراف مغز را تشخیص دهد. این روش در بسیاری از شهرها در دسترس است و نتایج آن به‌سرعت به دست پزشک می‌رسد؛ بنابراین اگر علائمی مانند سردرد را احساس می‌کنید، پزشک ممکن است ابتدا این آزمایش را تجویز کند.
• ام آر ای مغزی: اگر تصاویر سی تی اسکن نشانگر تومور باشند، پزشک ممکن است آزمایش ام آر ای (تصویربرداری پرتو مغناطیسی) را برای شما تجویز کند. در این نوع تصویربرداری، از آهنرباهای قوی برای ایجاد تصاویری از درون بدن استفاده می‌شود. از ام‌آرای اغلب برای تشخیص تومورهای مغزی استفاده می‌شود؛ زیرا، می‌تواند تصاویری واضح‌تری از مغز در مقایسه با سایر آزمایش‌های تصویربرداری نشان دهد. در برخی اوقات، پزشک ممکن است انواع دیگری از ام‌آرای مانند اف‌ام‌آرای و ام‌آر اسپکتروسکوپی را تجویز کند.
• پت اسکن: توموگرافی انتشار پوزیترون یا پت اسکن می‌تواند برخی از تومورهای مغزی را تشخیص دهد. در این آزمایش، موادی رادیواکتیو به رگ تزریق می‌شود. این مواد رادیواکتیو از طریق خون به سمت سلول‌های تومور می‌روند و به آن‌ها می‌چسبند؛ بنابراین، می‌توان تومورها را در تصاویر گرفته‌شده توسط دستگاه پت به‌آسانی مشاهده کرد. مواد ذکرشده به سلول‌هایی که دارای سرعت تقسیم بیشتری هستند، بیشتر خواهند چسبید. تصاویر پت اسکن ممکن است نتواند تومورهای خوش‌خیم با سرعت رشد کم را نشان دهد.
• بررسی نمونه‌ای از بافت: در این روش که با نام بیوپسی مغزی نیز شناخته می‌شود، بخشی از بافت تومور از برداشته و در آزمایشگاه بررسی می‌شود. معمولا این نمونه در عمل جراحی برداشته می‌شود؛ ولی، اگر جراحی امکان‌پذیر نباشد، سوراخ کوچکی درون جمجمه ایجاد می‌شود و نمونه به وسیله سوزنی نازک برداشته می‌شود. بیوپسی مغزی دارای عوارض جانبی خطرناکی مانند خونریزی مغزی و آسیب به بافت مغز است.
• آزمایش نمونه بافت در آزمایشگاه: نمونه بیوپسی ذکرشده برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. با کمک آزمایش‌ها می‌توان فهمید سلول‌های بافت سرطانی هستند یا خیر. پزشک با مشاهده ظاهر سلول‌ها در زیر میکروسکوپ می‌تواند سرعت رشد سلول‌ها یا همان درجه تومور را تعیین کند. آزمایش‌های دیگر می‌توانند به پزشک کمک کنند تغییرات دی‌ان‌ای این سلول‌ها را مشاهده کند و بهترین برنامه درمانی را تدوین کند.

سخن پایانی

اگر اخیرا فهمیده‌اید که تومور مغزی دارید، به احتمال زیاد، ترسیده‌اید و استرس شدیدی دارید. به خاطر داشته باشید که همه تومورها سرطانی نیستند. می‌توان گفت حدود 66% از آن‌ها خوش‌خیم هستند. البته تومورهای خوش‌خیم نیز می‌توانند مغز شما را با مشکلاتی روبرو کنند.

اگر علائم ذکرشده در این مقاله را تجربه می‌کنید، بهتر است برای ملاقات با پزشک مغز و اعصاب آماده شوید. برای مثال، علائم (حتی علائمی را که فکر می‌کنید به تومورهای مغزی مربوط نیستند)، سطح استرس و تغییرات اخیر زندگی خود را در کاغذی بنویسید. بهتر است یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را با خود به جلسه ملاقات با پزشک مغز و اعصاب ببرید؛ زیرا، آن فرد ممکن است بتواند علائم شما را بهتر برای پزشک بازگو کند و در درک سخنان پزشک به شما کمک کند.

ما در این مقاله به سؤالاتی مانند «توده سر چیست» پاسخی کامل دادیم و به علائم، دلایل ابتلا و روش‌های درمان و تشخیص آن به‌صورت مفصل پرداختیم. اگر پس از مطالعه همه بخش‌های این مقاله، هنوز سؤالی درباره تومور مغزی ذهن شما را به خود مشغول کرده است، آن را در بخش نظرات بپرسید یا با شماره‌های درج‌شده در سایت تماس بگیرید. همچنین اگر می‌خواهید اطلاعاتی درباره نوبت‌دهی پزشکان باتجربه و ماهر کلینک پزشک مغز به دست آورید، با ما تماس بگیرید.

کلینیک پزشک اول